با ویتامین‌های کلاژن ساز آشنا شوید
کلاژن به انگلیسی( Collagen) که از واژه‌ای یونانی که به معنای چسب گرفته شده یک پروتئین سخت، نامحلول و فیبری است. کلاژن از فراوان‌ترین پروتئین‌های بدن است و حدود یک سوم از کل پروتئین‌ها را تشکیل می‌دهد. تولید کلاژن یکی از مهم‌ترین وظایف ساختمانی پوست، استخوان، دندان، ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و رباط‌ها است که به کمک ویتامین‌های کلاژن ساز انجام می‌گیرد. در واقع کلاژن مانند چسبی است که بافت‌های مختلف بدن را در کنار هم نگه می‌دارد. یکی از ویژگی‌های خاص این پروتئین خاصیت باز جذبی است؛ به این معنی که به اجزای کوچک‌تر تبدیل شده تغییر شکل می‌دهد و دوباره جذب بدن می‌شود. حداقل شانزده نوع پروتئین کلاژن در بدن وجود دارد.
کلاژن سازی با ویتامین به پوست خاصیت ارتجاعی می‌دهد و با حفظ آب بافت پوستی مانع از خشکی و چین و چروک می‌شود. این پروتئین در درم یا لایه میانی پوست به تشکیل یک شبکه فیبری از سلول‌ها به نام فیبروبلاست کمک می‌کند که سلول‌های جدید روی آن رشد می‌کنند. این عمل باعث جوان‌سازی پوست می‌شود. کلاژن همچنین در تعویض و ترمیم سلول‌های مرده پوست نیز نقش دارد. همه انواع کلاژن ابتدا به شکل پروکلاژن ساخته می‌شوند. به این ترتیب که دو آمینواسید پرولین و گلایسین به کمک ویتامین C با یکدیگر ترکیب می‌شوند و پروکلاژن را می‌سازند.
تولید کلاژن با ویتامین‌های کلاژن ساز
برای برطرف شدن نیاز تولید کلاژن در بدن افرادی که دچار کمبود این پروتئین مهم و حیاتی هستند ازجمله افراد مسن و بیماران با کمبود سطح آمینواسید بهترین راه خوردن مکمل‌هایی جهت افزایش سرعت سنتر کلاژن در بدن و تحریک و ترمیم آن است. مکمل کلاژن به فرد کمک می‌کند تا از ابتلا به عوارض و بیماری‌های حاصل از کمبود تولید کلاژن تا حد زیادی در امان بماند. همان‌طور که پیش‌تر هم گفتیم کلاژن نقش مهمی در ساخت و ترمیم پوست، استخوان و غضروف دارد؛ در نتیجه با کاهش سطح تولید آن این اندام‌های بدن با مشکل رو به رو خواهند شد.
با مصرف ویتامین‌های کلاژن ساز روند پیری بسیار کندتر از روال معمول پیش خواهد رفت و بیماری‌های تهدیدکننده ستون فقرات و استخوان‌ها با شدت کمتری بروز می‌کنند. بسیاری از دانشمندان معتقدند پروتئین کلاژن در صورت ورود به بدن در، روده جذب و به پپتیدها و سپس آمینواسیدها تجزیه می‌شوند؛ بنابراین نمی‌توان گفت خوردن مکمل کلاژن می‌تواند تأثیر مثبت صد در صدی بر افزایش سطح کلاژن بدن بگذارد. پس چه بهتر از مکمل‌هایی استفاده شود که مواد اولیه کلاژن محسوب می‌شوند و بدن را برای ساخت این پروتئین ترغیب و تشویق می‌کنند.
کلاژن استحکام و انعطاف‌پذیری ویژه‌ای به پوست می‌دهد؛ درنتیجه کلاژن سازی با ویتامین می‌تواند به کاهش چین و چروک، افتادگی و مشکلات دیگر آن کمک کند. بسیاری از دانشمندان عقیده دارند که تغذیه سالم می‌تواند افراد را از مصرف مکمل‌های کلاژن بی‌نیازکند. از جمله غذاهایی که در این روند می‌توانند بسیار مفید و مهم باشند: گوشت قرمز، ماهی، تخم‌مرغ و مغزهای خام هستند.
راه کارهایی برای تولید کلاژن بیشتر
اگر در فکر این هستید که به صورت طبیعی کلاژن مورد نیاز بدنتان را تأمین کنید از غذاهای غنی از کلاژن، آبگوشت یا سوپ استخوان است که می‌توانید مصرف کنید؛ از آن جایی که این غذا حاوی آب میان بافتی خارج شده از استخوان‌ها است منبعی سرشار از کلاژن، منیزیم، فسفر، کلسیم، اسیدهای آمینه و بسیاری از مواد مغذی دیگر است.
ژلاتین فرم پخته شده کلاژن است که معمولاً از استخوان‌های گاو، گوسفند، مرغ و ماهی به دست می‌آید. ژلاتین حاوی 98 تا 99 درصد پروتئین است. مطالعات نشان داده با این که بدن قادر به تولید گلایسین است اما مقدار آن برای نیازهای مختلف کافی نیست و ما باید از منابع تغذیه‌ای، گلایسین کافی به بدن برسانیم. ژلاتین منبعی غنی از این ماده است. فرم‌های مختلفی از ژلاتین برای مصرف وجود دارند؛ مانند: جوشانده استخوان یا آبگوشت که پیش‌تر به آن اشاره شد، ژله، پودر و یا ورقه‌های ژلاتین که همگی مصرف خوراکی دارند. مکمل‌های ژلاتینی نیز فرم دیگری از ژلاتین هستند که طبق بررسی‌های انجام شده بر سلامت پوست و مو تأثیر دارند.
در یک مطالعه از دو گروه از زنان خواسته شد تا به مدت 8 هفته از 10 گرم گوشت و 10 گرم ویتامین کلاژن ساز ماهی استفاده کنند. نتایج نشان داد گروهی که از گوشت به عنوان منبع کلاژن استفاده کرده بودند حدود12 درصد و گروهی که از مکمل کلاژن ماهی استفاده کردند حدود28 درصد به رطوبت پوستشان اضافه شد و در مطالعه‌ای دیگر افرادی که مبتلا به آلوپیسیا ( نوع خاصی از ریزش مو ) بودند به مدت 50 هفته تحت درمان با مکمل‌های ژلاتینی قرار گرفتند و نتایج نشان داد تعداد موهای رشد کرده 29 درصد و رشد توده‌ای مو در آن‌ها تا 40 درصد افزایش داشته است.
عوامل مؤثر در کاهش کلاژن پوست
عدم استفاده از ویتامین‌های کلاژن ساز به مرور باعث کاهش این پروتئین در بدن می‌شود. عوامل دیگری نیز وجود دارد که به این فرایند سرعت می‌بخشد. فاکتورهایی که در کاهش و یا از بین رفتن کلاژن پوست نقش دارند عبارت‌اند از:
- افزایش سن
هرچه سن بالاتر می‌رود بدن کلاژن کم‌تر و با کیفیت پایین‌تری تولید می‌کند که باعث کم شدن استحکام و انعطاف‌پذیری پوست می‌شود. سرعت این فرآیند نیز بستگی به ژنتیک فرد دارد.
- عوامل محیطی
مثل قرار گرفتن در معرض اشعه‌های UV و هوای آلوده که سرعت پیری پوست را افزایش می‌دهند.
- رژیم غذایی غلط
استفاده زیادی از شکر و کربوهیدرات‌های تصفیه شده مانند آرد سفید باعث کاهش کلاژن بدن می‌شود. چرا که در توانایی کلاژن در ترمیم خود تداخل ایجاد می‌کنند.
- سبک زندگی نادرست
برای مثال کسانی که سیگار می‌کشند باعث تأخیر در ترمیم زخم‌های پوستی می‌شوند و سیگار یکی از عوامل ایجادکننده چین و چروک است. همه این عوامل هم چنین با تشکیل رادیکال‌های آزاد سرعت تجزیه کلاژن را افزایش می‌دهند. البته بعضی اختلالات خود ایمنی مانند بیماری لوپوس نیز کلاژن بدن را کاهش می‌دهند.
کلام آخر
ویتامین‌های کلاژن ساز را در این مطلب به شما معرفی کردیم. هیچ یک از ویتامین‌ها به اندازه ویتامین C نمی‌تواند در تحریک تولید کلاژن مؤثر واقع شوند. عوامل بسیار دیگری نیز در سنتز کلاژن نقش دارند و به سلامت و زیبایی پوست کمک می‌کنند. کاهش کلاژن می‌تواند سبب پیری پوست و افزایش چین و چروک شود. در چنین شرایطی می‌بایست از طریق روش‌های پیشرفته‌تر جوان‌سازی تولید کلاژن را تحریک کرد و زیبایی را به پوست خود باز گرداند. فراموش نکنید برای این که پوست خود را جوان و شاداب نگه دارید، سطح کلاژن در بدن را باید در حد مطلوب حفظ نمایید؛ از آسان ترین روش‌ها برای شادابی پوست می‌توان به کلاژن سازی با ویتامین اشاره کرد.