خونریزی‌های غیرقابل کنترل می‌توانند عوارض جدی برای سلامت افراد به همراه داشته باشند. یکی از داروهایی که به طور گسترده‌ای برای مدیریت و کنترل خونریزی مورد استفاده قرار می‌گیرد، داروی اسید ترانگزامیک است. این دارو که با نام‌های تجاری مختلفی مانند Cyklokapron و Lysteda شناخته می‌شود، نقش مهمی در کاهش و جلوگیری از خونریزی‌های شدید ایفا می‌کند. در این مقاله، به بررسی تأثیرات داروی اسید ترانگزامیک بر قطع خونریزی خواهیم پرداخت و تمامی جنبه‌های کاربردی و علمی این دارو را مورد بحث قرار خواهیم داد.
قرص ترانگزامیک اسید چیست؟
داروی اسید ترانگزامیک یک ترکیب آنتی‌فیبرینولیتیک است که به منظور کاهش یا جلوگیری از خونریزی‌های شدید استفاده می‌شود. این دارو به شکل‌های مختلفی مانند قرص، کپسول و آمپول موجود است و بسته به نیاز بیمار، توسط پزشک تجویز می‌شود. قرص ترانگزامیک اسید معمولاً برای بیمارانی که دچار خونریزی‌های شدید مانند خونریزی قاعدگی، خونریزی‌های ناشی از جراحی و یا ضربات شدید شده‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مکانیسم اثر قرص ترانگزامیک اسید
داروی اسید ترانگزامیک به صورت انتخابی و رقابتی فعال شدن پلاسمینوژن را مهار می‌کند. این امر باعث کاهش تبدیل پلاسمینوژن به پلاسمین می‌شود که به نوبه خود موجب کاهش فرآیند فیبرینولیز (تجزیه لخته‌های خون) می‌گردد. به عبارت دیگر، داروی اسید ترانگزامیک با جلوگیری از تجزیه لخته‌های خون، به حفظ لخته و در نتیجه جلوگیری از خونریزی کمک می‌کند. این مکانیسم اثر باعث شده است که این دارو به طور گسترده‌ای در درمان خونریزی‌های شدید و حاد مورد استفاده قرار گیرد.
موارد مصرف قرص ترانگزامیک اسید
قرص ترانگزامیک اسید یک داروی آنتی‌فیبرینولیتیک است که برای کنترل و کاهش خونریزی‌های شدید استفاده می‌شود. این دارو با مهار فرآیند فیبرینولیز (تجزیه لخته‌های خون) به حفظ و تثبیت لخته‌های خون کمک می‌کند.
1. کنترل خونریزی‌های قاعدگی
قرص ترانگزامیک اسید به طور گسترده‌ای برای کنترل خونریزی‌های شدید قاعدگی (منوراژی) استفاده می‌شود. این دارو می‌تواند به کاهش حجم خونریزی و طول مدت قاعدگی کمک کند.
2. پیشگیری و درمان خونریزی‌های ناشی از جراحی
یکی از کاربردهای اصلی قرص ترانگزامیک اسید، پیشگیری و درمان خونریزی‌های شدید پس از جراحی است. این دارو می‌تواند در انواع جراحی‌ها، از جمله جراحی‌های دندان، جراحی‌های ارتوپدی و جراحی‌های قلبی استفاده شود.
3. کنترل خونریزی‌های ناشی از ضربات و آسیب‌ها
در مواردی که فرد دچار ضربات شدید یا آسیب‌های فیزیکی می‌شود، قرص ترانگزامیک اسید می‌تواند به کاهش خونریزی‌های داخلی و خارجی کمک کند.
4. درمان خونریزی‌های ناشی از بیماری‌های هموفیلی
بیماران هموفیلیک که دچار کمبود فاکتورهای انعقادی VIII یا IX هستند، ممکن است از خونریزی‌های شدید رنج ببرند. قرص ترانگزامیک اسید می‌تواند به کنترل این خونریزی‌ها کمک کند.
5. درمان خونریزی‌های بینی (اپیستاکسی)
قرص ترانگزامیک اسید می‌تواند برای کنترل خونریزی‌های بینی (اپیستاکسی) به ویژه در موارد مزمن و شدید مفید باشد.
6. درمان ملاسما و مشکلات پوستی
استفاده از قرص ترانگزامیک اسید برای درمان مشکلات پوستی مانند ملاسما نیز مورد بررسی قرار گرفته است. ملاسما یک بیماری پوستی است که باعث ایجاد لکه‌های تیره روی پوست می‌شود.
جدول اطلاعات دارویی
| سربرگ ستون #1 | سربرگ ستون #2 |
|---|---|
| ترکیبات فعال | ترانگزامیک اسید (Tranexamic Acid) |
| اشکال دارویی | قرص، کپسول، آمپول |
| موارد مصرف | پیشگیری و درمان خونریزی ناشی از جراحی (دندانپزشکی، ارتوپدی، قلب)، کنترل خونریزی قاعدگی شدید، درمان خونریزی بینی، کنترل خونریزی در بیماران هموفیلیک، کاهش کبودی و خونریزی‌های زیرپوستی، درمان ملاسما و مشکلات پوستی |
| مکانیسم اثر | مهار رقابتی فعال شدن پلاسمینوژن، کاهش تبدیل پلاسمینوژن به پلاسمین، مهار مستقیم فعالیت پلاسمین، تثبیت لخته‌های خون و جلوگیری از فیبرینولیز |
| دوز و نحوه مصرف | - بزرگسالان: 1 تا 1.5 گرم (2 تا 3 قرص 500 میلی‌گرمی) سه تا چهار بار در روز کودکان: طبق دستور پزشک دوز و مدت زمان مصرف بسته به نوع و شدت خونریزی توسط پزشک تعیین می‌شود |
| عوارض شایع | تهوع، استفراغ، اسهال، سردرد، سرگیجه، درد عضلانی |
| عوارض جدی | مشکلات بینایی، تشنج، واکنش‌های آلرژیک (کهیر، خارش، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو)، خونریزی غیرعادی ادراری، ضعف و بی‌حسی ناگهانی، درد قفسه سینه، تنگی نفس |
| تداخلات دارویی | مشکلات بینایی، تشنج، واکنش‌های آلرژیک (کهیر، خارش، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو)، خونریزی غیرعادی ادراری، ضعف و بی‌حسی ناگهانی، درد قفسه سینه، تنگی نفس |
| توصیه‌های دارویی | مصرف طبق دستور پزشک، اجتناب از مصرف همزمان با الکل و داروهای ضد انعقاد بدون مشورت پزشک، رعایت دوز مصرفی، کاهش فعالیت‌های ذهنی و بدنی پس از مصرف، اجتناب از رانندگی و کار با ماشین‌آلات سنگین بعد از مصرف |
| هشدارها و احتیاط | حساسیت به ترانگزامیک اسید، زنان باردار و شیرده، بیماران با مشکلات کلیوی، قلبی، عروقی، خونریزی مغزی، سابقه یا استعداد به ترومبوز، مشکلات بینایی، هماتوری شدید، خونریزی زیر عنکبوتیه، بیماری‌های کبدی |
| فارماکوکینتیک | جذب 30 تا 50 درصد از مجرای گوارش، متابولیسم کمتر از 5 درصد در کبد، نیمه عمر حدود 2 ساعت، حداکثر غلظت پلاسمایی حدود 3 ساعت پس از مصرف خوراکی، دفع عمدتاً از طریق ادرار (90 درصد در 24 ساعت) |
| داروهای هم‌گروه | آنتی‌هموفیلیک فاکتور 8، کمپلکس فاکتور 9، آمینوکاپروئیک اسید، آپروتینین، فاکتور 7، اکتیویتد پروترومبین کمپلکس، فاکتور 9، فاکتور 13، فیبرینوژن، ترومبین+فیبرینوژن، ترومبین-سیستمیک |
عوارض مصرف قرص ترانگزامیک اسید
مصرف داروی اسید ترانگزامیک می‌تواند به کنترل و کاهش خونریزی کمک کند، اما ممکن است با عوارض جانبی نیز همراه باشد. در ادامه به بررسی عوارض جانبی شایع و نادر این دارو پرداخته می‌شود.
عوارض جانبی شایع
1. تهوع و استفراغ: یکی از شایع‌ترین عوارض مصرف داروی اسید ترانگزامیک تهوع و استفراغ است که معمولاً خفیف و موقتی است و با گذشت زمان بهبود می‌یابد.
2. اسهال: اسهال نیز یکی دیگر از عوارض شایع است که ممکن است برخی از بیماران تجربه کنند.
3. درد عضلانی: درد و گرفتگی عضلات از جمله عوارضی است که ممکن است در برخی بیماران رخ دهد.
4. سردرد: برخی از بیماران ممکن است پس از مصرف دارو دچار سردرد شوند.
5. سرگیجه: سرگیجه ممکن است به عنوان یک عارضه جانبی رخ دهد و نیاز به احتیاط در انجام فعالیت‌های روزانه دارد.
عوارض جانبی نادر
1. مشکلات بینایی: در موارد نادر، مشکلات بینایی مانند تاری دید، کاهش دید یا کور رنگی ممکن است رخ دهد. این عوارض نیاز به مشاوره فوری پزشکی دارند.
2. تشنج: در برخی موارد نادر، مصرف داروی اسید ترانگزامیک می‌تواند باعث تشنج شود که نیازمند مراقبت فوری پزشکی است.
3. واکنش‌های آلرژیک: واکنش‌های آلرژیک مانند کهیر، خارش، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو و مشکلات تنفسی ممکن است رخ دهد. در صورت بروز این عوارض، فوراً به اورژانس مراجعه کنید.
4. خونریزی غیرعادی ادراری: وجود خون در ادرار، درد و سوزش هنگام ادرار و کاهش میزان ادرار می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی باشد که نیاز به بررسی فوری دارد.
5. ضعف و بی‌حسی ناگهانی: ضعف و بی‌حسی در یک طرف بدن، مشکلات در صحبت کردن، تعادل و درد قفسه سینه یا بازو از دیگر عوارض نادر ولی جدی این دارو هستند.
6. درد قفسه سینه: درد قفسه سینه، تنگی نفس و درد در بازوی چپ ممکن است نشانه‌های مشکلات قلبی باشند که نیازمند توجه فوری پزشکی هستند.
داروی اسید ترانگزامیک ممکن است باعث سرگیجه یا اختلال در دید شود. در صورت بروز این عوارض، از رانندگی و انجام فعالیت‌هایی که نیاز به تمرکز دارند، خودداری کنید.
احتیاط و منع مصرف قرص ترانگزامیک اسید
داروی اسید ترانگزامیک با وجود اثرات مثبت در کنترل و کاهش خونریزی، ممکن است در برخی شرایط خاص باید با احتیاط مصرف شود یا حتی منع مصرف داشته باشد. در این بخش، به بررسی موارد احتیاط و منع مصرف این دارو می‌پردازیم.
1. بیماران با مشکلات کلیوی:
بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی باید با احتیاط و تحت نظر پزشک از این دارو استفاده کنند. کاهش عملکرد کلیه‌ها می‌تواند باعث تجمع دارو در بدن شود و خطر عوارض جانبی را افزایش دهد.
2. بیماران با سابقه ترومبوز:
افرادی که سابقه یا استعداد به ترومبوز (لخته شدن خون) دارند، باید با دقت و تحت نظر پزشک این دارو را مصرف کنند. داروی اسید ترانگزامیک می‌تواند خطر تشکیل لخته‌های خونی را افزایش دهد.
3. مشکلات بینایی:
در بیماران مبتلا به مشکلات بینایی یا نقص دید رنگی، استفاده از این دارو باید با احتیاط انجام شود. معاینه منظم چشم‌ها در طول مدت درمان توصیه می‌شود.
4. بیماران با مشکلات قلبی و عروقی:
افرادی که دچار مشکلات قلبی و عروقی مانند ضربان قلب نامنظم، مشکلات دریچه‌های قلب و یا فشار خون بالا هستند، باید با دقت این دارو را مصرف کنند.
5. بیماران با هماتوری شدید:
در صورت وجود هماتوری شدید (وجود خون در ادرار)، مصرف این دارو باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود. اگر خطر انسداد مجرای ادرار وجود داشته باشد، نباید از این دارو استفاده شود.
6. بیماران با خونریزی زیر عنکبوتیه:
مصرف داروی اسید ترانگزامیک در بیماران با خونریزی زیر عنکبوتیه (خونریزی در فضای زیر عنکبوتیه مغز) باید با احتیاط انجام شود.
برای خرید قرص پریودی میتوانید از سایت داروخانه آنلاین دراکت اقدام نمائید.
موارد منع مصرف قرص ترانگزامیک اسید
1. بارداری: مصرف داروی اسید ترانگزامیک در دوران بارداری ممنوع است. این دارو در گروه X طبقه‌بندی می‌شود و ممکن است باعث مرگ یا نقص عضو جنین گردد.
2. شیردهی: اطلاعات کافی در مورد ایمنی مصرف این دارو در دوران شیردهی وجود ندارد. لذا مصرف آن در دوران شیردهی باید با احتیاط و تحت نظر پزشک صورت گیرد.
3. حساسیت به دارو: افرادی که به داروی اسید ترانگزامیک یا هر یک از ترکیبات دیگر این دارو حساسیت دارند، نباید از آن استفاده کنند.
4. مشکلات جدی در لخته شدن خون: در بیماران مبتلا به مشکلات جدی در لخته شدن خون مانند انعقاد داخل عروقی منتشره (DIC)، نباید از این دارو استفاده شود.
5. مشکلات عروق چشمی: بیماران با مشکلات جدی عروق چشمی نباید از این دارو استفاده کنند، زیرا ممکن است مشکلات بینایی تشدید شود.
تداخلات دارویی قرص ترانگزامیک اسید
مصرف داروی اسید ترانگزامیک ممکن است با برخی داروهای دیگر تداخل داشته باشد که می‌تواند اثربخشی داروها را تغییر داده یا باعث افزایش خطر بروز عوارض جانبی شود.
1. رقیق‌کننده‌های خون (ضد انعقادها):
داروهایی مانند وارفارین و هپارین که برای رقیق کردن خون استفاده می‌شوند، می‌توانند با داروی اسید ترانگزامیک تداخل داشته باشند. این تداخل می‌تواند خطر تشکیل لخته‌های خونی را افزایش دهد.
2. داروهای ضد بارداری هورمونی:
مصرف همزمان داروی اسید ترانگزامیک با داروهای ضد بارداری هورمونی (مانند قرص‌های ضد بارداری، پچ‌ها و حلقه‌ها) می‌تواند خطر ترومبوژنیک (تشکیل لخته‌های خونی) را افزایش دهد.
3. مشتقات استروژن:
داروهایی که حاوی استروژن هستند، مانند برخی داروهای هورمونی و ضد بارداری، می‌توانند اثرات داروی اسید ترانگزامیک را تشدید کنند و خطر تشکیل لخته‌های خونی را افزایش دهند.
4. داروهای جلوگیری‌کننده از خونریزی:
برخی داروهای دیگر که برای جلوگیری از خونریزی استفاده می‌شوند، ممکن است با داروی اسید ترانگزامیک تداخل داشته باشند و اثرات یکدیگر را تشدید کنند.
5. کمپلکس ضد مهارکننده انعقاد (انسانی):
مصرف همزمان داروی اسید ترانگزامیک با کمپلکس ضد مهارکننده انعقاد انسانی می‌تواند اثرات ترومبوژنیک را تشدید کند.
6. پروژستین‌ها:
داروهای حاوی پروژستین که در برخی ضد بارداری‌ها یافت می‌شوند، می‌توانند با داروی اسید ترانگزامیک تداخل داشته باشند و خطر تشکیل لخته‌های خونی را افزایش دهند.
7. ترتینوئین (سیستمیک):
ترتینوئین که برای درمان برخی انواع سرطان استفاده می‌شود، می‌تواند اثرات داروی اسید ترانگزامیک را افزایش دهد.
در پایان
داروی اسید ترانگزامیک یکی از مؤثرترین داروها برای کنترل و کاهش خونریزی‌های شدید است. با توجه به مکانیسم عمل خاص این دارو و تأثیرات آن بر فرآیند فیبرینولیز، این دارو به طور گسترده‌ای در درمان خونریزی‌های ناشی از جراحی، ضربه و بیماری‌های هموفیلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، همانند هر داروی دیگری، مصرف داروی اسید ترانگزامیک نیز نیازمند رعایت دقیق دستورات پزشک و توجه به عوارض جانبی و تداخلات دارویی است. با مشورت به موقع با پزشک و مصرف منظم این دارو، می‌توان از مزایای آن بهره‌مند شد و خطرات احتمالی را به حداقل رساند.
