معرفی قویترین داروهای گیاهی برای اسهال

با شروع ماه‌های گرم سال و افزایش دما، بیماری های دستگاه گوارش از جمله اسهال شیوع پیدا می‌کند.
اسهال یکی از علائم گوارشی می‌باشد که می‌تواند مشکلات زیادی را برای فرد ایجاد کند.
همه ما می‌دانیم که دفع مدفوع به طور منظم روزانه چقدر مهم است؛ ولی در صورتی که حرکات روده‌ زیاد باشد یا در صورتی که دفع مدفوع آبکی بیش تر از سه بار در طول روز داشته باشید، احتمالا دچار اسهال شده‌اید.
اسهال می‌تواند در اثر مبتلا شدن به عفونت های ویروسی، میکروبی، ناسازگاری های دارویی یا غذایی، مسمومیت ها و بعضی از بیماری ها بروز کند.
امروزه برای بهبود اسهال و کم شدن اثرات آزاردهنده این بیماری درمان‌های گیاهی به عنوان یک گزینه معتبر مورد توجه قرار گرفته‌اند.
در ادامه سعی کرده‌ایم تا شما را با بعضی از قوی‌ترین داروهای گیاهی جهت درمان اسهال آشنا کنیم.

اسهال چیست؟

به تغییر شکل مدفوع به شکل آبکی و با حجم زیاد اسهال می‌گویند. اسهال نوعی بیماری دستگاه گوارش محسوب می‌شود که همه افراد در هر موقعیتی ممکن است به آن مبتلا شوند.
اسهال انواع متفاوت و مختلفی دارد و کسانی که به اسهال دچار می‌شوند، باید جهت درمان آن اقدامات لازم را انجام دهند؛ وگرنه آب و الکترولیت‌های بدن آنها از بین می‌رود و ممکن است مشکلات جدی‌تر و خطرناک تری برای آنها ایجاد شود.
با وجود اینکه اسهال می‌تواند یک واکنش طبیعی بدن محسوب شود که خودبه‌خود درمان می‌شود، ولی در صورتی مدفوع شما شامل خون و آبکی باشد یا بیشتر از چند روز ادامه ‌پیدا کند، حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
البته باید به این نکته توجه داشته باشید که اسهال از علائم دیگر بیماری‌ها مخصوصا بسیاری از بیماری‌های گوارشی هم می‌تواند باشد. تعداد زیادی از بیماری‌ها می‌توانند روی عملکرد روده‌ها اثر بگذارند و با ایجاد اختلال در آن موجب اسهال شوند.

علائم اسهال

از علائم اصلی اسهال، دفع مدفوع شل و آبکی می‌باشد که سه بار یا بیشتر در طول روز اتفاق می‌افتد. ممکن است فرد مبتلا به اسهال یک یا چند مورد از علائم زیر را بر حسب علت اسهال و نوع آن (مسافرتی،ویروسی،باکتریایی) با هم تجربه کند:

• از دست‌دادن کنترل حرکت روده
• نیاز فوری به دستشویی رفتن
• دل درد یا گرفتگی و کرمپ
• مدفوع خونی
• حالت تهوع و استفراغ
• تب و لرز
• سرگیجه
• لرزش
• احساس ضعف عمومی
• احساس تشنگی
• کاهش وزن در صورت ادامه دار بودن اسهال

علت اسهال

علل ابتلا به اسهال را می‌توان با دو دسته ی اسهال حاد و اسهال مزمن تقسیم کرد:

علت اسهال حاد:

اسهال ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک:
 استفاده از شیرین‌کننده‌های مصنوعی مثل فروکتوز و سوربیتول به دلیل جذب آهسته توسط روده موجب اسهال می‌شوند.

 عفونت کلستریدیوم دیفیسل:
نوعی باکتری که در مدفوع بیماران مبتلا به اسهال ناشی از آنتی‌بیوتیک پیدا‌ می‌شود که بیماران مبتلا علاوه بر اسهال علائمی مانند حالت تهوع، بی‌اشتهایی، درد زیر شکم و تب با درجه‌ی پایین نیز دارند.

 عفونت کریپتوسپوریدیوم:
نوعی انگل که سبب بیماری‌های معده و روده‌ای می‌شود. این انگل در آب آشامیدنی یافت می‌شود و موجب اسهال همه‌گیر در مکان‌های عمومی مانند مهدکودک‌ها می‌شود. اسهال ایجاد‌شده تا دو هفته و یا حتی بیشتر به طول می‌انجامد.

 عفونت سیتومگالوویروس (CMV)

 عفونت اشریشیاکلای:
نوعی باکتری شایع دستگاه گوارش می‌باشد که معمولا از راه دست‌زدن به حیوانات، آب آلوده یا غذاهایی مثل گوشت خوب پخته‌نشده یا میوه‌ی خوب شسته نشده یا نشسته انتقال پیدا می‌کند.

 عفونت ژیاردیازیس:
نوعی انگل روده‌ی باریک انسان می‌باشد که در آب آلوده وجود ‌دارد‌ و به دلیل مقاومت به کلر با کلرزنی آب هم از بین نمی‌رود. در آب پارک‌ها، استخرها، آکواریوم‌ها و آب آلوده‌ی رودخانه‌ها پیدا‌ می‌شود.

 عدم تحمل لاکتوز:
به دلیل نبودن آنزیم لاکتاز این افراد توانایی هضم و سوخت و ساز لاکتوز موجود در شیر را ندارند.

 داروهایی مثل آنتی‌اسیدهای شامل منیزیم و بعضی از داروهای درمانی سرطان

 عفونت نوروویروس:
این نوع عفونت که شایع‌ترین ویروس التهاب دستگاه گوارش در بزرگسالان می‌باشد عامل بیماری مسری گوارشی به نام گاستروانتریت حاد (التهاب معده و روده) است. این ویروس اغلب در مکان‌های عمومی پر جمعیت و شلوغ و سربسته مانند مهدکودک، مدارس، خانه‌ی سالمندان سریعا انتشار ‌می‌یابد.

 روتا ویروس:
این نوع ویروس که شایع‌ترین ویروس التهاب دستگاه گوارش در کودکان می‌باشد یکی از علل اسهال کودکان در مهدکودک و بیمارستان در فصل های زمستان و بهار است.

 عفونت سالمونلایی:
موجب مسمومیت غذایی مخصوصا در تابستان می‌شود و در مرغ و تخم‌مرغ خام یا پخته نشده پیدا ‌می‌شود.

 عفونت شیگلایی یا شیگلوزیس:
شیوع آن در رده‌ی سنی ۲-۴ سال بیشتر است. عفونت شیگلا در خانواده، مهدکودک و بیمارستان قابل‌انتقال است.

 جراحی معده

 اسهال مسافرتی:
اشریشیاکلای شایع‌ترین عامل ایجاد این نوع اسهال است که اغلب در سفر به مناطق گرمسیر یا نیمه‌گرمسیر با وضعیت بهداشتی ضعیف به وجود می آید.

علت اسهال مزمن

 بیماری سلیاک:
سلیاک نوعی اختلال هاضمه است که سیستم ایمنی بدن به گلوتن (نوعی پروتئین موجود در گندم و جو می‌باشد) واکنش می‌دهد و به مرور زمان باعث آسیب به پوشش روده‌ی کوچک و به وجود آمدن اسهال می‌شود. جهت درمان بیماران مبتلا به سلیاک رژیم غذایی بدون گلوتن به این افراد کمک‌کننده است.

 سرطان روده بزرگ:
موجب ایجاد علائم مختلفی می‌شود که تغییرات حرکت روده‌ای و اسهال هم یکی از آنهاست.

 بیماری کرون:
در هر بخشی از لوله گوارش می‌تواند پیدا شود. آسیب به لایه‌های بافت روده باعث اسهال شدید، درد شکمی، کاهش وزن، خستگی و سوء تغذیه می‌شود.

 بیماری کولیت اولسراتیو (زخم روده):
کولیت اولسراتیو التهاب طولانی مدت و زخم پوشش درونی روده‌ی بزرگ و مقعد می‌باشد که به صورت ناگهانی به وجود می‌آید.

 سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS):
نوعی بیماری شایع گوارشی می‌باشد که با درد مزمن شکمی و تغییرات در اجابت مزاج همراه است. علت این سندروم نامشخص است، ولی عواملی مانند استرس و عفونت قبلی روده‌ای می‌تواند سبب ایجاد آن شود.

 بیماری ویپل:
نوعی عفونت نادر باکتریایی دستگاه گوارش می‌باشد که تخریب پرزهای روده موجب اختلال در جذب و تجزیه‌ی مواد غذایی شده و در نتیجه اسهال می‌شود.

درمان های خانگی اسهال

 آب زیاد بنوشید.
 آب میوه میل کنید.
 آب نمک و قند به همراه هم بخورید.
 یخ بخورید.
 از مصرف شیر و قهوه پرهیز کنید.
 از مصرف الکل و سیگار را در این دوران خودداری کنید
 استفاده از کیسه آب گرم یا پتوی الکتریکی کمک به کنترل علائم دل پیچه میکند.
 ماست، برنج کته و پوره ی سیب را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
 از پروبیوتیک ها استفاده کنید
 استراحت و پرهیز از جنب و جوش
 پرهیز از مصرف غذاهای تحریک کننده روده
 استفاده از مواد حاوی سدیم و پتاسیم، مثل آب گوشت، موز و سیب زمینی پخته
 مصرف غذاهای کم فیبر مثل گوشت بدون چربی و نودل

درمان اسهال با گیاهان دارویی

 دارچین:
این گیاه دارای طبیعتی خشک و گرم می‌باشد. یکی از خواص دارویی دارچین در کنار خواص بی‌شماری که دارد، درمان اسهال می‌باشد. همچنین دارچین می‌تواند به کنترل نفخ و تحرکات روده نیز کمک کند. این گیاه خاصیت ضد میکروب و ضد باکتری دارد. به همین دلیل حتی در صورتی که دلیل اسهالتان وجود یکی از این عوامل بیماری‌زا باشد، دارچین در پاک‌سازی بدنتان می‌تواند به شما کمک کند.
هنگام اسهال شما می‌توانید 2 تا 4 گرم دارچین را در طول روز به‌صورت دم‌کرده استفاده کنید. دقت داشته باشید که مصرف بیش‌از اندازه دارچین ممکن است برای بعضی از افراد حساسیت ایجاد کند.

 آنغوزه:
این گیاه خاصیت ضد میکروب و ضد ویروس و باکتری دارد؛ درنتیجه می‌تواند به‌راحتی اسهال را کنترل کند. برای استفاده از آنغوزه در درمان اسهال، حداکثر 3 گرم آنغوزه را به‌صورت دم‌کرده به‌طور روزانه مصرف کنید. استفاده بیش از حد ذکر شده توصیه نمی‌شود.

 ریحان:
یکی از قوی‌ترین دارو های گیاهی برای اسهال، ریحان می‌باشد. این گیاه برای درمان اسهال و استفراغ مفید است و با تقویت معده، می‌تواند از ابتلا به اسهال پیشگیری کند. استفاده از ترکیب آب ریحان و آب ریشه زنجبیل روزی دو تا سه بار می‌تواند در کاهش درد معده موثر باشد. همچنین می‌توان از چای ریحان جهت درمان اسهال استفاده کرد.

 زیره:
یکی از تاثیرگذارترین داروی گیاهی جهت درمان اسهال زیره می‌باشد. زیره خرد شده را باید با آب قاطی کرده و بگذارید بجوشد. برای تاثیرگذاری بیشتر می‌توان گشنیز نیز به آن اضافه کرد. پس از تهیه آن روزی دو تا سه مرتبه می‌توانید در طی روز از آن نوش جان کنید.

 بابونه:
این گیاه خاصیت ضد درد دارد و به همین دلیل می‌تواند در درمان درد معده هم مفید باشد و از اسهال پیشگیری کند. همچنین بابونه التهاب روده را نیز کم می‌کند. می‌توانید یک قاشق بابونه را با یک قاشق چای‌خوری برگ نعناع دم کنید و روزی دو یا سه بار از آن استفاده کنید.

 زنجبیل:
سال هاست که‌ از ریشه گیاه زنجبیل به‌عنوان یکی از قوی‌ترین داروهای گیاهی جهت درمان اسهال و دیگر بیماری‌ها استفاده می‌شود. این گیاه نیز طبیعتی گرم و خشک دارد. زنجبیل به علت دارا بودن خاصیت ضد میکروبی و باکتریایی به ‌راحتی می‌تواند عوامل بیماری‌زایی که موجب اسهال شده‌اند را از بین ببرد. این داروی گیاهی به‌عنوان یک مسکن عمل میکند و درد شکمی و نفخ ناشی از اسهال را نیز تسکین می‌دهد.
می‌توانید به‌صورت روزانه ۲ تا حداکثر ۴ گرم به‌صورت دم‌کرده از آن میل کنید. باید به این نکته دقت کنید که استفاده بیش‌ازاندازه از زنجبیل نه‌تنها سبب مشکلات معده می‌شود، بلکه با بعضی از داروها مثل داروهای انعقاد خون نیز تداخل دارد.

 هل:
هل شامل مواد شیمیایی‌ می‌باشد که می‌تواند اسپاسم‌های روده را درمان کند. برخی از باکتری‌ها را از بین ببرد، تورم را کم کند و کمک به تقویت سیستم ایمنی کند. از این گیاه جهت درمان مشکلات گوارش مانند سوزش سر دل، اسپاسم روده، سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر، اسهال، یبوست، مشکلات کبد و کیسه صفرا و کاهش اشتها نیز استفاده می‌شود.

 بومادران:
این گیاه دارویی مشکلات روده‌ای و معده‌ای افراد را می‌تواند از بین ببرد و دارای خاصیت ضد میکروبی و ضدعفونی کنندگی مجرای ادراری می‌باشد. از دیگر خاصیت های این گیاه می‌توان به رفع مشکلات قاعدگی اشاره کرد. بومادران یکی از موثرترین فرآورده‌های طبیعی برای درمان اسهال می‌باشد. جهت مصرف این داروی گیاهی باید آن را با آب بجوشانید و پس از سرد شدن آن را میل کنید.

 خاکشیر:
از خاکشیر هم به عنوان قوی‌ترین داروی گیاهی برای درمان اسهال و در شربت‌ها به‌عنوان ضد عطش استفاده می‌شود. این گیاه خواص دارویی بسیاری دارد. از خاکشیر هم برای درمان اسهال و هم یبوست استفاده می‌شود؛ ولی طریقه مصرف در هرکدام متفاوت است.
هنگامی که می‌خواهید از خاکشیر جهت درمان اسهال استفاده کنید، باید خاکشیر را با آب سرد و کمی عسل مخلوط کنید و میل کنید. جالب است بدانید که خاکشیر خاصیت سم‌زدایی در بدن دارد و عوامل بیماری‌زا را می‌تواند از بدنتان دفع کند.

 نعناع:
استفاده از نعناع می‌تواند به کاهش درد ناشی از گرفتگی نفخ و سوء هاضمه کمک ‌کند. همچنین مصرف چای نعناع می‌تواند به برطرف شدن اسهال، سندرم روده تحریک پذیر و یبوست کمک کند.

 دانه شنبلیله:
جهت درمان و از بین بردن اسهال می‌توان از دانه‌های شنبلیله هم استفاده کرد. شنبلیله می‌تواند کیفیت کار دستگاه گوارش و معده را بهبود ببخشد و کمک به درمان بیماری‌هایی مثل اسهال کند.

 گزنه:
یکی دیگر از گیاهانی که به ‌عنوان ضد اسهال شناخته می‌شود ‌گزنه است. ترکیبات موجود در گزنه می‌توانند به تنظیم فعالیت روده‌ای کمک کنند و اسهال را کاهش دهند.

چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنیم؟

در بیشتر موارد اسهال بدون نیاز به درمان بهبود پیدا می‌کند. با این وجود، در صورتی که اسهال شدید باشد، می‌تواند موجب کم شدن آب بدن شود که در صورت عدم درمان، می‌تواند خطرناک باشد.

اگر کودک مبتلا به اسهال باشد

 در صورتی که اسهال بعد از ۲۴ ساعت بهبود پیدا نکند.
 در صورتی که اسهال دارای مدفوع خونی یا سیاه رنگ باشد.
 درصورتی که دهان یا زبان کودک خشک باشد یا گریه بدون اشک داشته باشد.
 در صورتی که کودک تب ۳۹ درجه داشته باشد و پس از گذشت ۲ ساعت یا بیشتر هنوز پوشکش خیس نشده‌است.
 در صورتی که خواب‌آلودگی و بی‌توجهی غیرعادی داشته باشد.
 مشاهده کودک با علائمی مانند چشم‌ها و گونه‌های فرورفته و گود افتاده.
 هنگامی که پوست بچه را می‌کشیم و آزاد می‌کنیم صاف نمی‌شود و به‌حالت چروک باقی‌می‌ماند.

 اگربزرگسال مبتلا به اسهال باشد:

 بهبود نیافتن اسهال بعد از دو روز یا بیشتر
 در صورت داشتن علائمی مثل تشنگی بیش از حد، خشکی دهان یا پوست، کم‌بودن ادرار، ضعف شدید، سرگیجه یا ادرار تیره رنگ.
 در صورت داشتن درد شدید شکم یا مقعد.
 تب بالای ۳۹ درجه
 مدفوع خونی یا سیاه رنگ.
 دفع مدفوع شل بیش تر از ۶ بار در ۲۴ ساعت

اسهال و بارداری

در بارداری اغلب مادر باردار به یبوست دچار می‌شود چون یکی از هورمون‌هایی که در بدن مادر و در دوران بارداری زیاد است پروژسترون است.
این هورمون موجب ریلکس شدن و کم‌تحرک شدن روده‌ها می‌شود و به همین دلیل یبوست افزایش پیدا می‌کند. در صورتی که مادر باردار به اسهال دچار شود باید به متخصص گوارش مراجعه کند.

کلام آخر

در صورتی که در طول روز بیشتر از سه بار دفع آبکی با حجم زیاد داشته باشید ممکن است با اسهال مواجه شوید. اسهال اغلب ناشی از وجود عوامل بیماری‌زا مثل باکتری‌ها یا انگل‌ها است که بیشتر از طریق استفاده و مصرف غذا وارد بدن می‌شوند.
جهت مدیریت اسهال ابتدا باید به این نکته توجه داشته باشید که نباید به سرعت کنترل کردن دفع مدفوع فکر کنید.
با استفاده از قویترین مواد گیاهی که برای درمان اسهال در این مقاله معرفی شده است می‌توانید اسهال خود را تسکین دهید؛ اما باید بدانید در صورت استمرار علائم و بروز علائم دیگر به پزشک مراجعه کنید.