علل کمبود آمینو اسید و روش‌های درمان آن!

از زمانی که اولین ارتباط ما به عنوان یک جنین از طریق جفت با دنیا برقرار می‌شود تا زمان مرگ، آمینو اسیدها نقش حیاتی در زندگی سلول‌های بدن دارند. آمینواسیدها که در واقع واحد‌های سازنده پروتئین‌ها محسوب می‌شوند، از تنوع بالایی برخوردارند و هریک در بدن نقش موثری در بدن ایفا می‌کنند؛ از سنتز پروتئین و هورمون‌ها گرفته تا شرکت در ساخت انتقال دهنده‌های عصبی. بنابراین کمبود آمینو اسید در بدن می‌تواند عوارض جدی برای سلامت فرد به همراه داشته باشد. اما از چه نشانه‌هایی می‌توان به کم یا زیاد بودن آمینو اسید در بدن پی برد؟ علائم کمبود آمینو اسید کدام اند؟ از هر مکملی که در بازار موجود است می‌توان برای تامین پروتئین بدن استفاده کرد؟ چه راه‌های دیگری برای درمان کمبود آمینو اسید در بدن وجود دارد؟ در این بلاگ از مجله داروخانه آنلاین دراکت قصد داریم تا تمامی آنچه را که باید درباره آمینواسیدها بدانید، در اختیار شما قرار دهیم.

علت کمبود آمینو اسید

کمبود آمینو اسید در بدن می‌تواند علل مختلفی داشته باشد؛ از جمله:

• رژیم غذایی نامناسب: اگر برای کاهش وزن سریع و لاغری به هر رژیم غذایی متوسل شوید، باید انتظار کمبود هر نوع ماده مغذی از جمله آمینو اسید را داشته باشید! برنامه‌های غذایی که در آنها منابع پروتئینی همچون گوشت، حبوبات، تخم مرغ و…. یافت نمی‌شود، بدن را با کمبود آمینو اسید مواجه می‌کند.
• اختلال در جذب: گاهی اوقات غذاهای مصرفی به اندازه کافی پروتئین دارند اما بدن قادر به شکستن آنها به واحد‌های کوچکتر، یعنی آمینو اسید و جذب نیست. به این حالت سوء جذب گفته می‌شود.بیماری‌ها و شرایط مختلفی از جمله بیماری سلیاک، آسیب‌های بافت روده، بیماری کرون و….منجر به سوء جذب می‌شوند. شایان ذکر است انواع جراحی‌هایی که امروزه برای لاغری سریع صورت می‌پذیرند، همچون پیکر تراشی، اسلیو معده، ابدو و….می‌توانند به تشدید سوء جذب دامن بزنند.
• اختلال در عملکرد کلیه: کلیه یکی از اعضای حیاتی و به نوعی تصفیه خانه بدن محسوب می‌شود. این عضو در صورتی که آسیب ندیده باشد، مواد مغذی و املاح لازم بدن همچون پروتئین را جذب کرده و مواد مضر را از بدن خارج می‌کند؛ بنابراین آسیب‌های کلیوی نیز یکی دیگر از علل کمبود آمینو اسید می‌باشد.

عوارض کمبود آمینو اسید

کمبود آمینو اسید می تواند طیف وسیعی از عوارض را به دنبال داشته باشد که برخی از آن ها عبارتند از:

● اختلال در رشد:

آمینو اسیدها برای رشد و نمو بدن، به ویژه در کودکان، ضروری هستند. کمبود آن ها می تواند منجر به کوتاهی قد و اختلال در رشد شود.

● ضعف عضلانی:

پروتئین ها بخش عمده ای از عضلات را تشکیل می دهند. کمبود آمینو اسید می تواند منجر به تحلیل رفتن عضلات و ضعف شود.

● اختلال در سیستم ایمنی:

آمینو اسیدها برای تولید آنتی بادی ها و سلول های ایمنی ضروری هستند. کمبود آن ها می تواند سیستم ایمنی را تضعیف کرده و بدن را مستعد ابتلا به عفونت کند.

● خستگی و ضعف:

کمبود آمینو اسید می تواند منجر به خستگی مزمن، کاهش انرژی و کاهش عملکرد شناختی شود.

● اختلالات پوستی:

آمینو اسیدها برای ترمیم بافت های پوستی ضروری هستند. کمبود آن ها می تواند منجر به خشکی پوست، اگزما و سایر مشکلات پوستی شود.

● اختلالات هورمونی:

برخی هورمون ها از آمینو اسیدها ساخته می شوند. کمبود آمینو اسید می تواند منجر به اختلال در تولید هورمون ها و در نتیجه مشکلات مختلفی مانند اختلالات تیروئید و اختلالات قاعدگی شود.

● اختلالات متابولیکی:

کمبود برخی آمینو اسیدها می تواند منجر به اختلالات متابولیکی جدی شود.

اسید آمینه های ضروری

بدن انسان قادر به تولید تمام اسیدهای آمینه مورد نیاز نیست. به همین دلیل، برخی از اسیدهای آمینه را باید از طریق رژیم غذایی دریافت کنیم. این اسیدها، ضروری هستند، زیرا برای حفظ سلامتی بدن حیاتی هستند. اسید آمینه های ضروری برای بدن به قرار ذیل اند:

● لوسین، ایزولوسین و والین:

این سه اسید آمینه، به عنوان اسیدهای آمینه شاخه دار شناخته می شوند و نقش مهمی در ترمیم بافت های عضلانی و تولید انرژی دارند.

● فنیل آلانین:

این اسید آمینه، پیش سازنده برخی از انتقال دهنده های عصبی مانند دوپامین و نوراپی نفرین است و در تنظیم خلق و خو تأثیر دارد.

● ترئونین:

این دسته از اسید آمینه ها، برای ساخت کلاژن و الاستین ضروری است و در حفظ سلامت پوست، مو و ناخن مؤثر است.

● متیونین:

اسید آمینه متیونین، در متابولیسم چربی ها و برخی از ویتامین ها نقش دارد و همچنین در ساخت بافت های جدید اهمیت دارد.

● تریپتوفان:

تریپتوفان، برای ساخت سروتونین ضروری است و در تنظیم خواب، اشتها و خلق و خو نقش دارد.

● لیزین:

این اسید آمینه، برای تولید کلاژن، هورمون ها و آنزیم ها ضروری است و جهت تقویت سیستم ایمنی کاربرد دارد.

علائم کمبود آمینو اسید

دریافت آمینو اسید، به‌خصوص اسید آمینه‌های ضروری برای ادامه حیات فرد و سلامت وی از اهمیت بالایی برخوردار است. از این‌رو اگر با استفاده از منابع آمینو اسید یا غذاهای مقوی به تامین آمینو اسید مورد نیاز بدن نپردازید، دیر یا زود این علائم به سراغ شما خواهد آمد:

ضعف عضلات بدن

ماهیچه‌ها برای انجام فعالیت‌های خود به سوختی به نام «آمینو اسید» نیازمندند. اگر منابع دریافتی پروتئینی شما محدود باشد، ماهیچه‌ها توان لازم برای انجام فعالیت‌های روزمره را نخواهند داشت. این مشکل بخصوص در سالمندان شایع است؛ چرا که با افزایش سن و عدم مصرف پروتئین کافی، توده‌های عضلانی از دست می‌روند. همچنین زنان با رسیدن به سن یائسگی باید میزان مصرف پروتئین خود را افزایش دهند تا دچار کمبود آمینو اسید و ضعف عضلات نشوند.

ریزش مو

ماده کراتین که ساختار موها را تشکیل می‌دهد، نوعی ساختار آمینو اسیدی است. بنابراین کمبود آمینو اسید به طور مستقیم بر کیفیت موهای شما اثرگذار است. همچنین با عدم دریافت اسید آمینه کافی موها طراوت خود را از دست داده و خشک و شکننده می‌شوند.

اختلال در رشد کودک

آمینو اسید یکی از مهم‌ترین فاکتورهای رشد کودکان به حساب می‌آید.اگر کودک به مقدار کافی اسید آمینه دریافت نکند، رشد وی متوقف می‌گردد.

کبد چرب

این عارضه که امروزه به یکی از معضلات جدی سلامتی تبدیل شده است، می‌تواند از اثرات کمبود آمینو اسید در بدن باشد. در واقع کمبود آمینو اسیدها و اختلال در سنتز پروتئین‌های انتقال چربی موجب بروز کبد چرب می‌شود.

کمبود اسید آمینه در کودکان

اسیدهای آمینه اجزای اصلی سازنده پروتئین ها هستند که نقش حیاتی در رشد، ترمیم بافت ها، تولید آنزیم ها و انتقال دهنده های عصبی ایفا می کنند. کمبود هر یک از این اسیدهای آمینه می تواند عواقب جدی برای سلامتی، به ویژه در کودکان در حال رشد، داشته باشد. اصلی ترین علل کمبود اسید آمینه در کودکان عبارتند از:

● رژیم غذایی نامناسب:

مصرف ناکافی پروتئین ها، به ویژه در رژیم های گیاهخواری یا وگانی که به دقت برنامه ریزی نشده باشند، می تواند منجر به کمبود اسیدهای آمینه شود.

● اختلالات ژنتیکی:

برخی از بیماری های ژنتیکی مانند فنیل کتونوری (PKU) باعث اختلال در متابولیسم اسیدهای آمینه می شوند.

● بیماری های گوارشی:

بیماری هایی مثل سلیاک، بیماری کرون و سوء جذب می توانند بر جذب اسیدهای آمینه تأثیر بگذارند.

● بیماری های کبدی:

کبد نقش مهمی در متابولیسم اسیدهای آمینه دارد. بیماری های کبدی می توانند این عملکرد را مختل کنند.

● سوء تغذیه:

سوء تغذیه به دلایل مختلف مثل فقر، بیماری های مزمن یا اختلالات خوردن می تواند باعث کمبود اسیدهای آمینه شود. تشخیص کمبود اسید آمینه معمولاً با بررسی سابقه پزشکی کودک، معاینه فیزیکی و انجام آزمایش های خون و ادرار انجام می شود. آزمایش های خون می توانند میزان اسیدهای آمینه در خون را اندازه گیری کنند و آزمایش های ادرار می توانند به تشخیص اختلالات متابولیکی کمک کنند. درمان کمبود اسید آمینه به علت اصلی کمبود بستگی دارد. در برخی موارد، اصلاح رژیم غذایی و مصرف مکمل های اسید آمینه می تواند مشکل را برطرف کند. در موارد پیچیده تر، ممکن است به درمان های تخصصی مانند دارو درمانی یا جراحی نیاز باشد. کمبود اسید آمینه در کودکان می تواند عواقب جدی برای سلامتی داشته باشد. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می تواند به بهبود کیفیت زندگی کودکان مبتلا کمک کند. والدین باید به تغذیه سالم فرزندان خود توجه کنند و در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک، به پزشک مراجعه کنند.

نحوه درمان کمبود آمینو اسید

برای جبران کمبود آمینو اسید در بدن راه‌های مختلفی وجود دارد؛ از جمله:

منابع اسید آمینه‌های ضروری و نحوه دریافت آن‌ها از طریق رژیم غذایی

تغذیه بهترین و ایمن‌ترین روش برای درمان کمبود آمینواسید است. اگر غذایی که روزانه مصرف می‌کنید به اندازه و شامل تمامی آمینو اسیدهای ضروری بدن باشد، هیچ مشکلی در روند دریافت این ریز مغذی‌های ضروری به وجود نمی‌آید. گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، محصولات لبنی، گندم سیاه، کینوا و سویا منابع ارزشمند پروتئینی هستند که تمامی آمینو اسیدهای ضروری بدن را پوشش می‌دهند.

مکمل‌ها

مکمل‌های پروتئینی با کیفیت بالا و حتی با طعم‌های متنوع در بازار یافت می‌شوند که به خوبی اسید آمینه مورد نیاز بدن را پوشش می‌دهند. مهم‌ترین مزیتی که درمان کمبود آمینو اسید با مکمل‌ها دارد، نتیجه گیری زودتر آن نسبت به رژیم غذایی‌ست. در واقع خوردن پروتئین‌های حیوانی و گیاهی، شکسته شدن آنها به واحد‌های کوچکتر (اسید آمینه) و سپس جذب از طریق خون پروسه زمانبری است. این در حالیست که در مکمل‌های آمینو اسید نیازی به هضم نیست و به سرعت جذب بدن می‌شوند.

داروها

داروهای آمینو اسید با نام‌های گوناگون در داروخانه‌های معتبر یافت می‌شوند که به طرق مختلف موجب افزایش سطح آمینو اسید بدن می‌شوند؛ برخی از آنها به شکل تزریقی استفاده شده و با جلوگیری از دفع ازت یا درمان تعادل منفی آن به بهبود سطح اسید آمینه‌های خون کمک می‌کنند. این روش بخصوص در افراد مبتلا به اختلال جذب روده‌ای- معده‌ای پروتئین، افرادی که نیاز شدید به پروتئین دارند و سایر مواقعی که درمان کمبود آمینو اسید با تغذیه خوراکی ممکن نیست، کاربرد دارد. داروهای دیگری نیز وجود دارند که از طریق خوراکی وارد بدن می‌شوند و دریافت آمینو اسیدهای مورد نیاز را تسهیل می‌کنند.

کلام آخر

آمینو اسیدها یکی از ریز مغذی‌های ضروری در ساختار بدن به شمار می‌آیند که در ادامه حیات و کارکرد صحیح آن نقش موثری ایفا می‌کنند. این ذرات ریز به قدری از نقش کلیدی برخوردارند که کمبود آنها می‌تواند ضررهای جبران ناپذیری به بدن وارد کند. گاهی کمبود آمینو اسید به حدی است که فقط موها را دچار ریزش و خشکی می‌کند و گاهی اثر آن، بخصوص در سنین کودکی، آنقدر عمیق است که رشد را متوقف می‌سازد. بنابراین در صورت مشاهده هرگونه علائم کمبود آمینو اسید در بدن آنرا جدی بگیرید و درصدد جبران آن باشید. در این مقاله به توضیح راه‌های درمان کمبود آمینواسید پرداختیم . شما می‌توانید با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه بهترین آنرا انتخاب نموده و از وارد شدن آسیب‌های جدی بر اثر نبود آمینو اسید به بدن جلوگیری نمایید.