عفونت خون یکی از مشکلاتی است که میتواند تهدیدکننده زندگی باشد و باید در بیمارستان درمان شود. عفونت خونی زمانی به وجود میآید که یک عفونت باکتریایی در نقاط دیگر بدن همچون ریهها یا پوست وارد جریان خون شود و از طریق جریان خون به کل بدن فرد انتقال یابد. شناخت عفونت خون، علت آن و روشهای درمانش میتواند کمک کند تا افراد هرچه سریعتر برای درمان اقدام نمایند. در این مقاله به عفونت خون و نکات مهم در رابطه با آن خواهیم پرداخت.
عفونت خونی چیست؟
عفونت خونی به عارضهای گفته میشود که بر اثر آن یک باکتری عفونی در یکی از اعضای بدن، به جریان خون راه پیدا کند. به حضور باکتری در خون «باکتریمی» یا «سپتی سمی» نیز میگویند. در بسیاری موارد سپتی سمی و سپسیس با یک تعریف مشابه استفاده میشوند هرچند که از لحاظ فنی با یکدیگر متفاوتاند. سپتی سمی به مرحلهای گفته میشود که باکتری در خون وجود دارد و میتواند در ادامه منجر به بروز سپسیس گردد. در واقع سپسیس حالت شدید عفونت خونی است که اگر به موقع برای درمان آن اقدام نشود میتواند زندگی فرد را با خطر مواجه سازد. همچنین باید دانست که انواع عفونت ناشی از قارچ، باکتری و ویروس میتواند باعث ایجاد سپسیس شود و حتماً نباید عامل ایجادکننده به خون فرد راه یابد.
به صورت معمول عفونت خونی در دستگاه ادراری، ریه و شکم به وجود میآید و در افرادی رخ میدهد که در بیمارستان بستری هستند. تا زمانی که یک عفونت اولیه در بدن رخ نداده باشد سپسیس ایجاد نمیشود؛ زیرا سپسیس در اثر باکتری موجود از یک عفونت قبلی وارد جریان خون میشود.
عفونت در خون نشانه چیست؟
عفونت خون نشانه ای از یک عفونت میکروبی (باکتریایی، قارچی یا ویروسی) است که از نقطه ای خاص در بدن مانند ریه ها، مثانه یا پوست به جریان خون راه یافته و در تمام بدن پخش شده است. این وضعیت بسیار خطرناک بوده و می تواند به سرعت به اعضای حیاتی آسیب رسانده و حتی به مرگ منجر شود.
شایعترین علل عفونت خونی
از جمله دلایلی که میتوانند در عفونت خونی نقش داشته باشند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- قرار گرفتن زخمهای باز در معرض محیط
- قرار گرفتن زخم ناشی از عملهای جراحی در معرض باکتریها یا عوض نکردن بهموقع بانداژ
- عفونت کلیه یا دستگاه ادراری
- عفونتهای پوستی عفونت شکمی
- باکتریهای مقاوم به دارو
- سینه پهلو
- کشیدن دندان یا عفونت دندان
- عفونت ناشی از نیش آلوده حشرات
علائم عفونت خون در بزرگسالان
علائم عفونت خون به طور معمول با سرعت بالایی ظاهر میشود و حتی در مراحل ابتدایی فرد ممکن است بسیار بیمار به نظر برسد. از جمله شایعترین علائم عفونت خونی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تنفس بسیار سریع
- ضربان قلب سریع
- لرز
- تب
با پیشرفت عفونت خون و عدم درمان مناسب علائم زیر نیز ممکن است در فرد دیده شود:
- کاهش حجم ادرار
- جریان خون ناکافی
- شوکه شدن بر اثر افت فشارخون
- سردرگمی یا ناتوانی در تفکر واضح
- تهوع و استفراغ
- بروز نقاط قرمز بر روی پوست همچون کبودی ناشی از ضربه
علائم عفونت خون در کودکان
برخی از علایم عفونت خون ممکن است با آنفولانزا یا بیماری های دیگر اشتباه گرفته شوند. اگر کودکی که اخیراً بهبود یافته یا عمل جراحی کرده است، علائم عفونی زیر را داشت، حتماً به پزشک مراجعه کنید. برخی از مهم ترین علائم عفونت خون در کودکانعبارتند از:
● زردی پوست و چشم ها
● خواب آلودگی بیش از حد و بی حالی
● ضعف شدید و بی میلی به فعالیت
● تنفس سریع و مشکل در تنفس
● تغییر صدا و گرفته شدن صدا
● بی اشتهایی و مشکل در خوردن
● وقفه های طولانی در تنفس (آپنه که به مدت ۱۰ ثانیه تنفس نوزاد قطع می کند)
● تب بالا (بالاتر از ۳۸ درجه سانتی گراد) یا کاهش غیرعادی دمای بدن
● تغییرات ضربان قلب (تند یا کند شدن ضربان قلب) که اغلب با شوک همراه است
در بسیاری از موارد، کودکان هیچ علامت مشخصی از عفونت خون ندارند. با این حال، مهمترین نشانه، افزایش دمای بدن یا تب بالاتر از ۳۸ درجه سانتی گراد می باشد.
چه کسانی بیشتر در معرض عفونت خون هستند؟
برخی از افراد بیشتر در معرض عفونت خونی قرار دارند که از آن جمله میتوان به افراد زیر اشاره کرد:
• کودکان خردسال
• افراد مسن
• افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف همچون مبتلایان به سرطان خون یا ایدز
• افرادی که اخیراً تخت عمل جراحی یا اعمال دندانپزشکی بودهاند.
• افرادی که از مواد مخدر داخل وریدی همچون هروئین استفاده میکنند.
• افرادی که از کاتتر استفاده میکنند.
• افرادی که در محل کار خود در معرض باکتریها و ویروسهای بسیاری هستند.
عوارض عفونت خون
عفونت خون یا سپتی سمی میتواند عوارض بسیار جدی در صورت عدم درمان به همراه داشته باشد که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
سپسیس
سپسیس زمانی به وجود میآید که بدن فرد نسبت به عفونت، واکنش ایمنی قوی نشان دهد. این مسئله میتواند التهاب گسترده در سراسر بدن را به همراه داشته باشد. اگر در اثر این شرایط، نارسایی در اندامها ایجاد شود به این وضعیت سپسیس شدید میگویند.
شوک سپتیک
زمانی که بر اثر سپتی سمی افت شدید فشارخون رخ دهد فرد به شوک سپتیک دچار میشود. بر اثر وجود باکتریها در خون، سمومی آزاد میشوند که سطح فشارخون را بسیار کاهش میدهند و این مسئله آسیب به اندامها را در پی دارد. شوک سپتیک یک وضعیت اورژانسی است و باید بیمار در بخش مراقبتهای ویژه تحت درمان قرار گیرد. در این وضعیت ممکن است حتی بیمار به اکسیژن نیاز داشته باشد.
سندرم پریشانی حاد تنفسی (ARDS)
سندروم پریشانی حاد تنفسی از دیگر عوارض عفونت خون است. این وضعیت تهدیدکننده زندگی است و مانع از رسیدن اکسیژن کافی به ریهها و جریان خون میشود و حتی میتواند آسیب دائمی به ریه وارد کند. این وضعیت به مغز فرد نیز آسیب میرساند و باعث مشکلات حافظه در او میگردد.
برای خرید قرص تقویت سیستم ایمنی میتوانید از سایت داروخانه آنلاین دراکت به همراه مشاوره رایگان اقدام نمائید.
روشهای تشخیص عفونت خون
تشخیص دادن عفونت خون کاری پرچالش برای پزشکان است؛ زیرا علائم آن با بسیاری از بیماریها میتواند مشابهت داشته باشد. برای تشخیص عفونت خون پزشک در ابتدا فشارخون، دمای بدن و علائم بیماریهایی را که به طور معمول با عفونت خون وجود میآیند، بررسی میکند. این بیماریها عبارتاند از:
• مننژیت
• سلولیت
• پنومونی
در صورتی که پزشک نسبت به وجود عفونت مشکوک باشد آزمایشهای زیر را برای تشخیص دقیقتر تجویز میکند:
• آزمایش سطح اکسیژن خون
• آزمایش شمارش سلولهای خون
• آزمایش انعقاد خون
• آزمایش کشت خون
• آزمایش عملکرد کلیه و الکترولیتها
• آزمایش ادرار از جمله آزمایش کشت ادرار
• پرتو ایکس از قفسه سینه
روشهای درمان عفونت خون
درمان عفونت خون به موارد مختلفی همچون سن، شرایط فرد، سلامت کلی و تحمل فرد نسبت به برخی داروها بستگی دارد. آنتیبیوتیکها از جمله داروهایی هستند که برای درمان عفونت باکتریایی کاربرد دارند. از آنجایی که برای تشخیص نوع باکتری زمان کافی وجود ندارد برای درمان اولیه از آنتیبیوتیکها در «طیف وسیع» استفاده میشود که میتوانند همزمان بر طیف گستردهای از عفونتهای باکتریایی مؤثر باشند. در صورت شناسایی نوع باکتری پزشکان از آنتیبیوتیکهای قویتری میتوانند استفاده کنند. در طی دوره درمان مایعات و داروهای دیگر به شکل وریدی جهت جلوگیری از تشکیل لخته خون و حفظ فشارخون به فرد تزریق میشود. اگر بیمار دچار مشکلات تنفسی ناشی از سپتی سمی باشد ممکن است نیاز به دریافت اکسیژن از طریق ماسک یا ونتیلاتور احساس شود.
آیا عفونت خون قابل درمان است ؟
عفونت خون یک بیماری پرخطر است که نیازمند مداخله فوری پزشکی است. در صورت مشاهده علائم مشکوک به این بیماری، بدون فوت وقت به پزشک مراجعه کنید. درمان این عارضه اغلب شامل تجویز آنتی بیوتیک ها، تزریق سرم و اکسیژن درمانی است. در برخی موارد، ممکن است نیاز به عمل جراحی برای حذف منبع عفونت باشد.
● آنتی بیوتیک ها به عنوان خط اول دفاع در برابر عفونت های باکتریایی محسوب می شوند. نوع آنتی بیوتیک تجویز شده به نوع باکتری عامل عفونت بستگی دارد و ممکن است به صورت خوراکی یا تزریقی تجویز شود.
● سرم درمانی برای جبران مایعات از دست رفته بدن در اثر علائمی مانند تب، اسهال و استفراغ به کار می رود. علاوه بر این، سرم درمانی به حفظ فشار خون و بهبود گردش خون در اندام ها کمک می کند.
● در صورت کاهش سطح اکسیژن خون، اکسیژن درمانی تجویز می شود. روش های مختلفی برای تجویز اکسیژن وجود دارد که از جمله آن ها می توان به ماسک اکسیژن، لوله بینی و دستگاه های تنفس مصنوعی اشاره کرد.
● علاوه بر درمان های اصلی، ممکن است داروهای دیگری نیز برای کنترل علائم همراه با عفونت خون مانند تب، درد و افت فشار خون تجویز شود. داروهایی مانند استامینوفن، ایبوپروفن، داروهای ضد فشار خون و کورتیکواستروئیدها از جمله این داروها هستند.
● مراقبت های حمایتی نیز بخش مهمی از درمان عفونت خون را تشکیل می دهند. این مراقبت ها شامل نظارت دقیق بر علائم بیمار، انجام آزمایش های خون و تصویربرداری و درمان هرگونه عارضه احتمالی است.
در کل، عفونت خون یک بیماری جدی است که نیازمند تشخیص زودهنگام و درمان سریع است. با مراجعه به موقع به پزشک و پیروی از توصیه های پزشک، می توان از عوارض جدی این بیماری پیشگیری کرد.
مدت زمان درمان عفونت خون
افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند، به طور معمول به مدت دو هفته آنتی بیوتیک تزریقی دریافت می کنند، ولی این مدت امکان دارد بین ده تا بیست و یک روز متغیر باشد. مدت زمان درمان عفونت خون در کودکان به شدت و نوع عفونت و وضعیت عمومی کودک وابسته است و امکان دارد از چند روز الی چندین هفته به طول بینجامد. علاوه بر این، مصرف صحیح، به موقع و به اندازه داروها برای درمان عفونت خون در کودکان بسیار تاثیرگذار است.
چند درصد از عفونت در خون می تواند خطرناک باشد ؟
در پاسخ باید گفت که خطرناکی عفونت خون به درصد آن مربوط نمی شود، بلکه به نوع میکروارگانیسم عامل عفونت، شدت عفونت، واکنش بدن فرد به عفونت و عوامل دیگری مانند سن، بیماری های زمینه ای و سیستم ایمنی فرد بستگی دارد.
در کل، عفونت خون یک واکنش شدید بدن به عفونت است که در صورت عدم درمان به موقع می تواند بسیار خطرناک و حتی کشنده باشد. در این شرایط، سیستم ایمنی بدن به شدت فعال شده و موادی را آزاد می کند که می تواند به اندام ها آسیب برساند.
تعداد گلبول های سفید خون، نشانگر عملکرد سیستم ایمنی بدن است. در حالت طبیعی، تعداد این گلبول ها بین ۴۰۰۰ تا ۱۱۰۰۰ در هر میکرولیتر خون است. در عفونت خون، این تعداد به طور قابل توجهی افزایش می یابد.
راههای جلوگیری از عفونت خون
به دلیل اینکه عفونتهای باکتریایی به طور معمول عامل سپتی سمی هستند اگر فردی احساس میکند عفونت باکتریایی دارد باید به پزشک مراجعه نماید. در صورتی که عفونت در مراحل اولیه باشد با آنتیبیوتیکها درمان میشود و همین مسئله کمک میکند از شدت عفونت خونی کاسته شود.
اقدامات زیر نیز میتواند به طور مؤثری از عفونت خون جلوگیری کند:
• خودداری از مصرف داروهای غیرمجاز
• شستن دستها به شکل مرتب
• دوری از افراد بیمار
• خودداری از کشیدن سیگار
• داشتن یک رژیم غذایی سالم
• ورزش کردن
کلام پایانی
عفونت خون یا سپتی سمی یکی از عارضههایی است که در صورت عدم درمان میتواند برای فرد بسیار خطرناک باشد. این مشکل در اثر وارد شدن باکتری به جریان خون بدن به وجود میآید و در واقع وجود یک عفونت در بدن زمینهساز این عارضه است. با دیدن علائم عفونت خون باید هرچه سریعتر به پزشک مراجعه شود تا از گسترش عفونت در بدن جلوگیری شود و از طرفی با روشهای سادهتری این بیماری درمان گردد.
سوالات متداول
چه زمانی عفونت خون خطرناک می شود؟
عفونت خون زمانی خطرناک می شود که به سپسیس منجر شود. سپسیس یک واکنش شدید بدن به عفونت است که می تواند باعث التهاب گسترده، نارسایی اندام ها و حتی مرگ شود. زمانی که عفونت از محل اولیه خود وارد جریان خون شده و به سرعت در سراسر بدن پخش شود، خطر سپسیس افزایش می یابد. هرچه تشخیص و درمان سپسیس دیرتر انجام شود، خطر عوارض جدی تر و مرگ بالاتر می رود.
چگونه می توان از عفونت خون پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از عفونت خون، رعایت بهداشت فردی بسیار مهم است. شستن مرتب دست ها، مراقبت از زخم ها، استفاده صحیح از آنتی بیوتیک ها، واکسیناسیون به موقع و درمان سریع عفونت های کوچک، از جمله راه های پیشگیری هستند. همچنین، افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا بیماری های مزمنی مانند دیابت دارند، باید مراقبت های بیشتری انجام دهند.
آیا عفونت خون کشنده است ؟
بله، عفونت خون می تواند کشنده باشد، به خصوص اگر به سپسیس(عفونت خون شدید) منجر شود. عفونت خون شدید یکی از علل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان است. با این حال، با تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به عفونت خون بهبود می یابند.