عفونت خون یکی از مشکلاتی است که می‌تواند تهدیدکننده زندگی باشد و باید در بیمارستان درمان شود. عفونت خونی زمانی به وجود می‌آید که یک عفونت باکتریایی در نقاط دیگر بدن همچون ریه‌ها یا پوست وارد جریان خون شود و از طریق جریان خون به کل بدن فرد انتقال یابد. شناخت عفونت خون، علت آن و روش‌های درمانش می‌تواند کمک کند تا افراد هرچه سریع‌تر برای درمان اقدام نمایند. در این مقاله به عفونت خون و نکات مهم در رابطه با آن خواهیم پرداخت.
عفونت خونی چیست؟
عفونت خونی به عارضه‌ای گفته میشود که بر اثر آن یک باکتری عفونی در یکی از اعضای بدن، به جریان خون راه پیدا کند. به حضور باکتری در خون «باکتریمی» یا «سپتی سمی» نیز می‌گویند. در بسیاری موارد سپتی سمی و سپسیس با یک تعریف مشابه استفاده می‌شوند هرچند که از لحاظ فنی با یکدیگر متفاوت‌اند. سپتی سمی به مرحله‌ای گفته میشود که باکتری در خون وجود دارد و می‌تواند در ادامه منجر به بروز سپسیس گردد. در واقع سپسیس حالت شدید عفونت خونی است که اگر به موقع برای درمان آن اقدام نشود می‌تواند زندگی فرد را با خطر مواجه سازد. همچنین باید دانست که انواع عفونت ناشی از قارچ، باکتری و ویروس می‌تواند باعث ایجاد سپسیس شود و حتماً نباید عامل ایجادکننده به خون فرد راه یابد.
به صورت معمول عفونت خونی در دستگاه ادراری، ریه و شکم به وجود می‌آید و در افرادی رخ می‌دهد که در بیمارستان بستری هستند. تا زمانی که یک عفونت اولیه در بدن رخ نداده باشد سپسیس ایجاد نمی‌شود؛ زیرا سپسیس در اثر باکتری موجود از یک عفونت قبلی وارد جریان خون میشود.
شایع‌ترین علل عفونت خونی
از جمله دلایلی که می‌توانند در عفونت خونی نقش داشته باشند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قرار گرفتن زخم‌های باز در معرض محیط
- قرار گرفتن زخم ناشی از عمل‌های جراحی در معرض باکتری‌ها یا عوض نکردن به‌موقع بانداژ
- عفونت کلیه یا دستگاه ادراری
- عفونت‌های پوستی عفونت شکمی
- باکتری‌های مقاوم به دارو
- سینه پهلو
- کشیدن دندان یا عفونت دندان
- عفونت ناشی از نیش آلوده حشرات
علائم عفونت خون
علائم عفونت خون به طور معمول با سرعت بالایی ظاهر میشود و حتی در مراحل ابتدایی فرد ممکن است بسیار بیمار به نظر برسد. از جمله شایع‌ترین علائم عفونت خونی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تنفس بسیار سریع
- ضربان قلب سریع
- لرز
- تب
با پیشرفت عفونت خون و عدم درمان مناسب علائم زیر نیز ممکن است در فرد دیده شود:
- کاهش حجم ادرار
- جریان خون ناکافی
- شوکه شدن بر اثر افت فشارخون
- سردرگمی یا ناتوانی در تفکر واضح
- تهوع و استفراغ
- بروز نقاط قرمز بر روی پوست همچون کبودی ناشی از ضربه
چه کسانی بیشتر در معرض عفونت خون هستند؟
برخی از افراد بیشتر در معرض عفونت خونی قرار دارند که از آن جمله می‌توان به افراد زیر اشاره کرد:
• کودکان خردسال
• افراد مسن
• افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف همچون مبتلایان به سرطان خون یا ایدز
• افرادی که اخیراً تخت عمل جراحی یا اعمال دندانپزشکی بوده‌اند.
• افرادی که از مواد مخدر داخل وریدی همچون هروئین استفاده می‌کنند.
• افرادی که از کاتتر استفاده می‌کنند.
• افرادی که در محل کار خود در معرض باکتری‌ها و ویروس‌های بسیاری هستند.
عوارض عفونت خون
عفونت خون یا سپتی سمی می‌تواند عوارض بسیار جدی در صورت عدم درمان به همراه داشته باشد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سپسیس
سپسیس زمانی به وجود می‌آید که بدن فرد نسبت به عفونت، واکنش ایمنی قوی نشان دهد. این مسئله می‌تواند التهاب گسترده در سراسر بدن را به همراه داشته باشد. اگر در اثر این شرایط، نارسایی در اندام‌ها ایجاد شود به این وضعیت سپسیس شدید می‌گویند.
شوک سپتیک
زمانی که بر اثر سپتی سمی افت شدید فشارخون رخ دهد فرد به شوک سپتیک دچار میشود. بر اثر وجود باکتری‌ها در خون، سمومی آزاد می‌شوند که سطح فشارخون را بسیار کاهش می‌دهند و این مسئله آسیب به اندام‌ها را در پی دارد. شوک سپتیک یک وضعیت اورژانسی است و باید بیمار در بخش مراقبت‌های ویژه تحت درمان قرار گیرد. در این وضعیت ممکن است حتی بیمار به اکسیژن نیاز داشته باشد.
سندرم پریشانی حاد تنفسی (ARDS)
سندروم پریشانی حاد تنفسی از دیگر عوارض عفونت خون است. این وضعیت تهدیدکننده زندگی است و مانع از رسیدن اکسیژن کافی به ریه‌ها و جریان خون میشود و حتی می‌تواند آسیب دائمی به ریه وارد کند. این وضعیت به مغز فرد نیز آسیب می‌رساند و باعث مشکلات حافظه در او می‌گردد.
روش‌های تشخیص عفونت خون
تشخیص دادن عفونت خون کاری پرچالش برای پزشکان است؛ زیرا علائم آن با بسیاری از بیماری‌ها می‌تواند مشابهت داشته باشد. برای تشخیص عفونت خون پزشک در ابتدا فشارخون، دمای بدن و علائم بیماری‌هایی را که به طور معمول با عفونت خون وجود می‌آیند، بررسی می‌کند. این بیماری‌ها عبارت‌اند از:
• مننژیت
• سلولیت
• پنومونی
در صورتی که پزشک نسبت به وجود عفونت مشکوک باشد آزمایش‌های زیر را برای تشخیص دقیق‌تر تجویز می‌کند:
• آزمایش سطح اکسیژن خون
• آزمایش شمارش سلول‌های خون
• آزمایش انعقاد خون
• آزمایش کشت خون
• آزمایش عملکرد کلیه و الکترولیت‌ها
• آزمایش ادرار از جمله آزمایش کشت ادرار
• پرتو ایکس از قفسه سینه
روش‌های درمان عفونت خون
درمان عفونت خون به موارد مختلفی همچون سن، شرایط فرد، سلامت کلی و تحمل فرد نسبت به برخی داروها بستگی دارد. آنتی‌بیوتیک‌ها از جمله داروهایی هستند که برای درمان عفونت باکتریایی کاربرد دارند. از آنجایی که برای تشخیص نوع باکتری زمان کافی وجود ندارد برای درمان اولیه از آنتی‌بیوتیک‌ها در «طیف وسیع» استفاده میشود که می‌توانند هم‌زمان بر طیف گسترده‌ای از عفونت‌های باکتریایی مؤثر باشند. در صورت شناسایی نوع باکتری پزشکان از آنتی‌بیوتیک‌های قوی‌تری می‌توانند استفاده کنند. در طی دوره درمان مایعات و داروهای دیگر به شکل وریدی جهت جلوگیری از تشکیل لخته خون و حفظ فشارخون به فرد تزریق میشود. اگر بیمار دچار مشکلات تنفسی ناشی از سپتی سمی باشد ممکن است نیاز به دریافت اکسیژن از طریق ماسک یا ونتیلاتور احساس شود.
راه‌های جلوگیری از عفونت خون
به دلیل اینکه عفونت‌های باکتریایی به طور معمول عامل سپتی سمی هستند اگر فردی احساس می‌کند عفونت باکتریایی دارد باید به پزشک مراجعه نماید. در صورتی که عفونت در مراحل اولیه باشد با آنتی‌بیوتیک‌ها درمان میشود و همین مسئله کمک می‌کند از شدت عفونت خونی کاسته شود.
اقدامات زیر نیز می‌تواند به طور مؤثری از عفونت خون جلوگیری کند:
• خودداری از مصرف داروهای غیرمجاز
• شستن دست‌ها به شکل مرتب
• دوری از افراد بیمار
• خودداری از کشیدن سیگار
• داشتن یک رژیم غذایی سالم
• ورزش کردن
کلام پایانی
عفونت خون یا سپتی سمی یکی از عارضه‌هایی است که در صورت عدم درمان می‌تواند برای فرد بسیار خطرناک باشد. این مشکل در اثر وارد شدن باکتری به جریان خون بدن به وجود می‌آید و در واقع وجود یک عفونت در بدن زمینه‌ساز این عارضه است. با دیدن علائم عفونت خون باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه شود تا از گسترش عفونت در بدن جلوگیری شود و از طرفی با روش‌های ساده‌تری این بیماری درمان گردد.
