اگر چه درگیری با ویروس سرماخوردگی از جمله بیماری‌های سخت به شمار نمی‌آید اما اگر در دوران بارداری دچار این بیماری شوید؛ ممکن است باعث بروز علائمی شدیدتری شود. خانم‌هایی که در سرماخوردگی بارداری را تجربه می‌کنند نمی‌توانند از درمان‌های رایج این بیماری استفاده کنند. از این رو عوارض بیشتر و درد بیشتری را تجربه می‌کنند. موارد درمان سرماخوردگی بارداری بسیار اندک‌تر از یک فرد عادی است و این افراد هر چه زودتر باید به پزشک مراجعه کنند. بحث سرماخوردگی در دوران بارداری از آنجایی با اهمیت است که خانم باردار خود وضعیت جسمانی چندان نرمالی ندارد. سیستم ایمنی بدن به صورت طبیعی کاهش یافته است تا بدن بتواند از جنین محافظت کند. همین کاهش مقاومت سیستم ایمنی بدن خانم باردار شرایط را برای رشد و تسریع هرچه سریع‌تر بیماری محیا می‌کند و یک خانم باردار دوران نقاهت سخت‌تری را بعد از سرماخوردگی تجربه می‌کند.
علت سرماخوردگی در دوران بارداری
علت سرماخوردگی بارداری دقیقاً مانند دیگر انواع سرماخوردگی؛ وجود ویروس در هوا، عدم توجه خانم باردار به گرم نگهداشت بدن خود و معاشرت با افراد سرماخورده است. به دلیل تضعیف سیستم ایمنی مادر، سرماخوردگی در بارداری ممکن است بیشتر از مواقع دیگر رخ دهد. به همین دلیل مهم‌ترین اقدام برای درمان سرماخوردگی زن باردار تقویت کردن سیستم ایمنی بدن آن‌ها است. برای همین می‌توان از تغذیه‌های سالم و مواد مغذی برای این کار کمک گرفت یا استفاده از ویتامین‌های مناسب البته با مشورت و نظر دکتر متخصص حتماً این کار صورت بگیرد.
علائم سرماخوردگی بارداری
تفاوتی میان علائم سرماخوردگی بارداری و دیگر انواع آن وجود ندارد. همه افراد با علائمی همچون موارد زیر متوجه سرماخوردگی خود می‌شوند:
- عطسه
- داشتن تب خفیف
- کوفتگی و بدن درد
- آب ریزش بینی
- سرفه‌های خشک و طولانی
- سردرد
- ریزش اشک
حتماً توجه کنید که این علائم ممکن است به صورت به تدریجی در بدن بیمار ایجاد شود و یا حتی بعضی از این علائم در بیمار دیده نشود. همچنین ممکن است سرفه از دیگر علائم دیرتر بهبود پیدا کند. اگر باردار هستید و این نشانه‌ها را دارید حتماً برای درمان سرماخوردگی بارداری تحت نظر پزشک متخصص اقدام کنید.
راه کارهای درمان سرماخوردگی بارداری
اغلب ما بعد از ظهور اولین علائم سرماخوردگی شروع به مصرف مسکن‌ها می‌کنیم و در صورتی که علائم حاد شد به پزشک مراجعه می‌کنیم. اما در سرماخوردگی بارداری کار به این راحتی نیست چرا که هر کدام از مسکن‌ها ممکن است خطر سقط را به همراه داشته باشند. تنها پزشک متخصص زنان است که می‌تواند میزان دوز مسکن‌ها و نوع آن‌ها را برای خانم باردار تجویز نماید. قرص سرماخوردگی بزرگسالان که همه ما بدون مشورت پزشک مصرف می‌کنیم نمی‌تواند درمان سرماخوردگی بارداری باشد و ممکن است برای جنین خطرناک باشد. همانطور که می‌دانید سرماخوردگی درمان ندارد و همین مسکن‌ها نیز با کاهش درد تحمل آن را برای ما ساده می‌کنند. از این رو در صورتی که در دوران بارداری سرما خوردید باید با پزشک خود مشورت کنید و توقع تجویز مسکن‌های قوی را نداشته باشید. با گرم نگه داشتن بدن خود، داشتن یک رژیم غذایی حاوی سبزیجات و استراحت می‌توانید دوران نقاهت کوتاه مدتی را پشت سر بگذارید.
درمان سرماخوردگی بارداری با استفاده از دارو
خود درمانی برای سرماخوردگی در دوران بارداری ممنوع است؛ چرا که سیستم ایمنی بدن شما در این دوران بسیار حساس است و استفاده از هر گونه مسکن و یا دارو بدون مشورت پزشک برای جنین شما خطرناک خواهد بود. از جمله درمان‌های دارویی که پزشکان در ماه‌های آخر بارداری برای درمان پیشنهاد می‌دهند شامل موارد زیر است.
- مسکن‌ها: مسکن‌ها مجموعه داروهایی هستند که درد را کاهش می‌دهند. برخی از انواع دیگر داروها نیز برای کاهش التهاب و تب طی سرماخوردگی کاربردی است. مثل استامینوفن با نام تجاری مانند تایلول، داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی مانند ناپروکسین، ایبوپروفن و آسپرین
- داروهایی برای تسکین سرفه: اصولاً این داروها بدون نسخه در داروخانه‌ها ارائه می‌شود اما شما به عنوان یک خانم باردار در مصرف آن‌ها خودسرانه عمل نکنید. این دارو شامل دکسترومتورفان و گایافنزین هستند. از جمله شربت‌های ضد سرفه و اکسپکتورانت‌هایی مثل موسینکس را می‌توان برای درمان سرفه در سرماخوردگی دز مشخص و تحت نظر پزشک میل کرد.
- آنتی‌هیستامین‌ها: آنتی‌هیستامین‌ها داروهایی برای رفع آلرژی هستند که آب ریزش بینی، آب ریزش چشم یا عطسه ناشی از سرماخوردگی را تسکین می‌دهند. نتایج تحقیقات این طور نشان می‌دهند که داروهای آنتی‌هیستامین روی بیشتر خانم‌های باردار تأثیر مخربی ندارند ولی باید تحت نظر پزشک مصرف شوند.
- ضد احتقان‌ها: مصرف داروهای ضد احتقان مانند سودوافدرین، در صورتی که توسط پزشک برای سرماخوردگی در بارداری تجویز شده باشد خطری نخواهد داشت. البته تا کنون درباره مضر بودن این دارو در دوران بارداری تحقیقی انجام نشده است. خانم‌ها در بارداری به خصوص در سه ماه اول از داروهای ضد احتقان در مقدار بسیار کمی مصرف می‌کنند. اسپری سالین بنین می‌تواند گزینه بی‌خطری برای احتقان بینی باشد.
داروهای ممنوع سرماخوردگی در بارداری
در دوران بارداری هر دارویی ممکن است برای مادر و جنین خطرناک باشد، اما از جمله داروهایی که برای درمان سرماخوردگی تجویز می‌شود و به هیچ عنوان نباید توسط خانم باردار استفاده شود، می‌توان به مسکن‌های ایبوپروفن و ناپروکسن، قرص‌های تب بر آسپرین، اسپری‌های بینی غیر استروئیدی اشاره کرد. برای درمان سرماخوردگی بارداری نمی‌توانید قرص سرماخوردگی بزرگسالان نیز استفاده کنید چرا مقدار اندکی آنتی هیستامین دارد و این دارو برای هوش جنین مضر است.
روش‌های درمان گیاهی سرماخوردگی زنان باردار
مصرف هر گونه داروی گیاهی و شیمایی برای درمان سرماخوردگی بارداری باید با مشورت پزشک معالج صورت بگیرد. در ضمن استفاده از هر گونه دارویی گیاهی در سه ماهه اول بارداری ممنوع است. اما در ماه‌های آخر بارداری می‌توانید برای کم کردن عوارض سرماخوردگی از موارد زیر استفاده کنید.
- عناب: مصرف عناب خشک یا دم کرده آن برای درمان آب ریزش و گرفتگی بینی بسیار خوب است و می‌تواند سرفه و تب بارداری را نیز کاهش دهد. عناب خشک شده را به صورت بخور یا شربت هم می‌توانید استفاده کنید.
- اکالیپتوس: اکالیپتوس اگر به صورت بخور استفاده شود می‌تواند مجازی تنفسی را باز کرده و عملکرد سیستم ایمنی بدن را ارتقا دهد. این گیاه ترشحات بینی را کاهش داده و ریه را پاک‌سازی می‌کند.
- پیاز: پیاز به عنوان یک ضدعفونی‌کننده در دوران سرماخوردگی بارداری بسیار توصیه می‌شود. این گیاه که به وفور در غذاهای ایرانی استفاده می‌شود برای خانم باردار هیچ ضرری ندارد و می‌توانید از آن در سوپ یا آش خود به مقدار زیاد استفاده کنید تا از خواص خلط‌آوری و از برندگی ترشحات آن استفاده کنید.
روش‌های خانگی درمان سرماخوردگی در بارداری
همانطور که می‌دانید سرماخوردگی درمان ندارد اما یک خانم باردار امکان استفاده از مسکن‌ها را نیز نخواهد داشت به همین دلیل پزشک برای درمان سرماخوردگی بارداری ناچار است چند روش خانگی بی‌خطر را توصیه کند. این روش شامل موارد زیر خواهد بود:
- یکی از موارد مهمی که باید برای رفع بیماری در نظر داشته باشید استراحت کافی است. دراز کشیدن در حالی که سر به سمت بالا است به تنفس و رفع گرفتگی کمک می‌کند.
- آب به مقدار کافی بنوشید برای تسکین سرماخوردگی کار ساز است. در مواقعی که اشتها ندارید با میل کردن آب میوه‌ها و اسموتی مواد مغذی مورد نیاز بدنتان تأمین می‌شود.
- افرادی که دچار گرفتگی بینی و همچنین سرفه مزمن می‌شوند باید هوای اتاق را مرطوب نگه دارند تا کمی بهبود پیدا کنند.
- استفاده از کمپرس گرم روی شانه‌ها سر و سینوس‌ها به کاهش درد و احتقان کمک خواهد کرد.
در صورت ابتلا به سرماخوردگی در بارداری چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت ابتلا به سرماخوردگی بارداری بدن خانم باردار همانند مواقع دیگر با بیماری مقابله می‌کند اما به دلیل عدم امکان استفاده از مسکن‌ها، درد و عوارض دیگر بیماری بیشتر نمایان می‌شود. اگر تحمل درد را دارید بهتر است از روش‌هایی که در قسمت‌های بالا به آن اشاره شد استفاده کنید و از محیط آلوده مطب و بیمارستان دوری کنید اما در صورتی که سرماخوردگی بعد از 7 الی 10 روز بهبود نیافت و یا در همان روزهای اول علائم زیر را در خود مشاهده کردید باید به پزشک مراجعه کنید:
- تب بالای 38 درجه
- علائم شدید و غیرطبیعی
- ادامه داشتن علائم بیش از 10 روز
- داشتن علائم آنفولانزا
- سرفه‌های شدید همراه با تنفس دشوار
پیشگیری از سرماخوردگی در بارداری
از آنجایی که در دوران بارداری سیستم ایمنی بدن به صورت طبیعی ضعیف می‌شود احتمال ابتلا به ویروس سرماخوردگی افزایش می‌یابد. برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری چند نکته ساده اما مهم را رعایت کنید:
- به طور مداوم دست‌های خود را با آب و صابون به مدت 20 ثانیه بشویید یا از ضدعفونی‌کننده‌های دست زمانی که امکان شست‌وشو نیست استفاده کنید.
- از دست زدن به صورت خود زمانی که دست‌هایتان آلوده است خودداری کنید چرا که ویروس‌هایی که باعث سرماخوردگی می‌شوند از راه چشم، بینی و دهان وارد بدن خواهند شد.
- باید از افرادی که مبتلا به سرماخوردگی هستند دوری کنید تا باعث انتقال ویروس نشوید.
- انجام حرکت‌های ورزشی ساده در خانه و یا حتی زیر نظر مربی ورزشی سیستم ایمنی بدن شما را تقویت می‌کند و همچنین روند زایمان را بهبود می‌بخشد.
- داشتن یک رژیم غذایی سالم یکی از مهم‌ترین عوامل پیشگیری از سرماخوردگی بارداری است. سعی کنید از شلغم، پیاز لیمو شیرین و دیگر سبزیجات و میوه‌های مفید در روزهای سرد پاییز و زمستان استفاده کنید.
- ویتامین C از جمله بهترین ویتامین‌های تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن است و بهتر است در دوران بارداری به صورت مرتب استفاده شود. در صورت خوردن مقدار زیادی ویتامین C اضافات آن از بدن دفع خواهد شد پس بدون در نظر گرفتن هر گونه محدودیت از آن استفاده کنید.
آیا سرماخوردگی در بارداری بر جنین تأثیر می‌گذارد؟
سرماخوردگی در دوران بارداری اغلب روی جنین بی‌تأثیر است. به صورت کلی سرماخوردگی بیماری خطرناکی نیست و بدن خانم باردار با اینکه سیستم ایمنی ضعیفی دارد اما می‌تواند از پس این ویروس بر بیاید. اما با این حال خانم باردار در صورت مشاهده علائمی همچون عفونت‌های پیشرفته، افزایش دمای بدن باید به پزشک مراجعه کند تا جنین از این علائم تأثیر نگیرد.
کلام آخر
همه خانم‌های باردار لااقل یک بار به بیماری سرماخوردگی بارداری دچار شده‌اند. اغلب خانم‌ها بدون مراجعه به پزشک و با استراحت این بیماری را پشت سر می‌گذارند چرا که درمان سرماخوردگی بارداری با داروهای شیمیایی امکان‌پذیر نیست و داروها اغلب تسکین‌دهنده هستند. سرماخوردگی در دوران بارداری گاه بسیار دردآور است چرا که مسکن برای خانم‌های باردار تجویز نمی‌شود پس بهتر است با پیشگیری و رعایت اصول بهداشتی از ابتلا به آن جلوگیری نمایید. در صورت درگیری با این ویروس می‌توانید با چند نکته ساده و داشتن یک رژیم غذایی مناسب این بیماری را پشت سر بگذارید.
