سرماخوردگی، بیماری به ظاهر ساده‌ای که همه ما در طول زندگی‌مان بارها و بارها به آن مبتلا می‌شویم؛ بخصوص در پاییز و زمستان که احتمال ابتلا به به این بیماری چندین برابر می‌شود. از نشانه‌های اولیه سرماخوردگی آبریزش بینی ساده است که می‌تواند به سرفه‌ها و عفونت شدید دستگاه تنفسی فوقانی منجر شود. علائم سرماخوردگی بسیار متنوع است و گاهی اوقات تشخیص اینکه بیمار به سرما خوردگی مبتلا شده یا آنفولانزا و یا حتی یک حساسیت ساده، برای پزشک نیز دشوار است. همین سخت بودن تشخیص و دست کم گرفتن بیماری سرماخوردگی باعث می‌شود که فرد با تصور اینکه به سرماخوردگی مبتلا شده، نیازی به مراجعه به پزشک نبیند و دست به خود درمانی بزند. این کار می‌تواند این بیماری ویروسی نسبتا ساده را دردسرساز کند.
در این بخش از مجله دراکت با ما همراه باشید تا علاوه بر آگاهی از علائم سرماخوردگی، بدانید که چه زمانی مراجعه به پزشک ضرورت دارد. همچنین در انتهای این مقاله به روش‌های پیشگیری از سرماخوردگی اشاره خواهیم کرد.
سرماخوردگی چیست؟
سرماخوردگی از جمله بیماری‌های شایع در سراسر جهان است که دستگاه تنفسی فوقانی شامل بینی، گلو، سینوس‌ها و نای را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تا کنون بیش از 200 نوع پاتوژن مختلف مشتمل بر میکروب‌ها و ویروس‌ها کشف شده اند که می‌توانند به سرماخوردگی منجر شوند.
سرماخوردگی یک بیماری پیش پا افتاده است که قدرت سرایت بالایی دارد. این بیماری اغلب در فصول سرد سال، به دلیل وجود شرایط مناسب برای رشد ویروس‌های عامل، عود می‌کند اما ابتلا به آن در فصل تابستان نیز چندان دور از انتظار نیست. به طور میانگین بزرگسالان دو الی سه بار و کودکان شش الی هشت بار در سال سرماخوردگی را تجربه می‌کنند که هر بار ابتلا به بیماری، حدود 14 روز طول می‌کشد. اما نشانه‌های اولیه سرماخوردگی چیست؟ چه زمانی مراجعه به پزشک ضرورت دارد؟
علائم و نشانه‌های اولیه سرماخوردگی را بشناسید
تنوع علائم سرماخوردگی بسیار زیاد است؛ از اینرو تشخیص نوع ویروس و درمان مناسب برای آن باید توسط متخصص گوش، حلق و بینی صورت بگیرد اما به طور کلی علائم معمول سرماخوردگی عبارتند از:
گرفتگی و آبریزش بینی:
احتقان و آبریزش بینی جزو نشانه‌های اولیه سرماخوردگی به شمار می‌آید. در واقع ویروس سرماخوردگی با حمله به دستگاه تنفسی فوقانی موجب التهاب بینی می‌شود. این التهاب خود را به شکل گرفتگی بینی نشان می‌دهد. در این وضعیت بینی پر از مخاط شده و نفس کشیدن برای فرد سخت می‌شود. این حالت معمولا تا یک هفته ادامه دارد. علاوه بر گرفتگی بینی در صورتی که یک عامل خارجی نظیر هوای سرد، حساسیت، گرد و غبار یا ویروس موجب تحریک بینی یا سینوس‌های فرد شود، آبریزش بینی هم اتفاق می‌افتد. ترشحاتی که بر اثر آبریزش از بینی خارج می‌شوند، می‌توانند شفاف باشند و یا به رنگ زرد، سفید و یا سبز دیده شوند.
سینوزیت:
در جمجمه و صورت ما حفره‌هایی وجود دارند که با مواد مخاطی و هوا پر شده اند. اگر این حفره‌ها که سینوس نام دارند، به دلایلی از جمله عفونت، آلرژی و ….تحریک شوند سینوزیت رخ می‌دهد. در این وضعیت مواد مخاطی بیش از مواقع دیگر در سینوس‌ها ترشح شده و مجرای سینوس بسته می‌شود. سینوزیت یکی از علائم سرماخوردگی محسوب شده که دیرتر از سایر نشانه‌ها بهبود می‌یابد.(بسته به حاد یا مزمن بودن سینوزیت ممکن است 4 هفته و یا بیشتر طول بکشد.)
گلو درد:
یکی از شایع‌ترین علائم سرماخوردگی است که بسیار هم ناخوشایند می‌باشد. گلودرد گاهی آنقدر اذیت کننده می‌شود که برای بلعیدن غذا و یا آب دهان نیز به زحمت می‌افتید. سه نوع گلودرد شایع در بیماری سرماخوردگی وجود دارند که عبارتند از: فارنژیت، تونسیلیت و لارنژیت. هرکدام از انواع این گلودردها، قسمتی از ناحیه حلق و گلو را درگیر می‌کنند اما به طور کلی تمامی آنها با علائمی همچون خشکی، احساس خارش یا سوزش، درد و خلط در قسمت حلق همراه اند.
خستگی و ضعف مفرط:
با حمله ویروس سرماخوردگی به بدن، سیستم ایمنی بدن بسیار فعال شده و بیشتر انرژی بدن صرف از بین بردن عامل بیگانه بیماری زا می‌شود. طبیعی است که با جمع شدن قوای بدن برای بیرون انداختن ویروس سرماخوردگی از بدن، انرژی لازم برای انجام سایر کارها باقی نماند و ضعف و خستگی به سراغتان بیاید.
دیگر نشانه‌های سرماخوردگی که معمولا در مراحل پیشرفته‌تر بیماری به سراغ شما می‌آیند عبارتند از:
- گوش درد
- تب بالای 38 درجه
- کم شنوایی موقت
- از دست دادن حس چشایی و بویایی
- قرمز شدن سفیدی چشم‌ها
- سنگین شدن سر
- سردرد
- احساس درد در قفسه سینه
اوج نشانه‌های سرماخوردگی
سرماخوردگی معمولا با گرفتگی گلو و آبریزش بینی آغاز شده و ممکن است با گوش درد، تب بالای 38 درجه، سینوزیت و سردرد ادامه پیدا کند. این علائم در روز 5ام بیماری عود کرده و سپس رو به بهبودی کامل می‌رود.به طور کلی برای بهبودی کامل سرماخوردگی به حدود 7 الی 10 روز زمان نیاز است و اگر دوره نقاهت بیش از این طول بکشد، ممکن است تشخیص بیماری اشتباه بوده و به بیماری دیگری غیر از سرماخوردگی مبتلا شده باشید.
بهترین روش‌های پیشگیری از سرماخوردگی
سرماخوردگی از جمله بیماری‌هایی است که هیچ دارویی آنرا معالجه نمی‌کند و یا هیچ گونه واکسنی برای پیشگیری از ابتلا به آن وجود ندارد اما برخی نکات به ظاهر ساده و پیش پا افتاده وجود دارند که با رعایت آنها می‌توان دفعات ابتلا به سرماخوردگی را کاهش داد؛ بخصوص در پاییز و زمستان که به دلیل شرایط آب و هوایی، شرایط برای رشد و تکثیر ویروس سرماخوردگی مهیاست. نکاتی مثل:
- شستن دست‌ها را فراموش نکنید!: ویروس سرماخوردگی قادر است تا ساعت‌ها و حتی روزها روی سطوح مختلف زنده بماند بنابراین از طریق لمس سطوح و یا تماس با فرد آلوده، مثل دست دادن با وی به راحتی قابل انتقال است. بنابراین شستشوی دست‌ها و پرهیز از لمس غیر ضرور از مهم ترین روش‌های پیشگیری از سرماخوردگی به شمار می‌آید.
- تغذیه مناسب: سلامت عمومی و قدرت سیستم ایمنی بدن ما وابسته به نوع تغذیه ماست. هرچه تغذیه ما سالم‌تر باشد و مواد غذایی مقوی سیستم ایمنی در آن گنجاده شده باشد، احتمال ابتلا به سرماخوردگی کمتر می‌شود. مصرف انواع مرکبات که سرشار از آنتی اکسیدان هستند، برای پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی توصیه می‌شوند.
- دوری از افراد آلوده: از تماس نزدیک با افرادی که به تازگی سرما خورده اند خودداری کنید. همچنین از لمس چشم، بینی و دهان خود بپرهیزید.
- اصلاح سبک زندگی: داشتن یک سبک زندگی سالم نه فقط به عنوان یکی از روش‌های پیشگیری از سرماخوردگی، که برای افزایش طول عمر و پیشگیری از بسیاری بیماری‌های واگیر و غیر واگیر دیگر توصیه می‌شود. داشتن تحرک کافی، خواب به موقع و به اندازه و مصرف غذاهای سالم و با ارزش غذایی بالا، نمونه یک سبک زندگی سالم است.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر سرماخوردگی هستند؟
سرماخوردگی تمامی گروه‌های سنی را درگیر خود می‌کند اما برخی افراد به واسطه ضعف در سیستم ایمنی و یا شرایط خاصی که دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری ویروسی قرار داشته و باید بیشتر از خود مراقبت کنند؛ افرادی مانند:
- زنان باردار: ابتلا به سرماخوردگی به خودی خود برای زنان باردار دردسر ساز نیست اما مصرف داروهایی که برای تسکین علائم آن تجویز می‌شوند، می‌توانند مشکل آفرین شوند. همچنین سیستم ایمنی بدن زنان باردار کندتر از مواقع دیگر عمل نموده و همین موضوع طول دوره درمان سرماخوردگی را در آنان افزایش می‌دهد.
- نوزادان: نوزاد به نسبت بزرگسالان پیرامونش سیستم ایمنی ضعیف‌تری داشته و در مقابله با عامل سرماخوردگی، توانایی بسیار کمی دارد. بنابراین زودتر و بیشتر از دیگر گروه‌های سنی به سرماخوردگی دچار می‌شوند.
- افراد دارای بیماری زمینه‌ای: به طور کلی افرادی که دچار نقص سیستم ایمنی هستند و یا از یک بیماری زمینه‌ای رنج می‌برند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌های گوناگون، از جمله سرماخوردگی قرار دارند. همچنین افرادی که از کمخونی رنج می‌برند، سیستم ایمنی ضعیف‌تری داشته و بیشتر سرما می‌خورند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
معمولا افراد با ابتلا به سرماخوردگی تمایلی به مراجعه به پزشک ندارند و اقدام به خود درمانی می‌کنند. البته در اغلب موارد نیز بدن با استراحت کافی و همین درمان‌های خانگی بهبود می‌یابد اما گاهی اوقات وجود برخی شرایط ایجاب می‌کند که برای تسکین سرما خوردگی به پزشک متخصص مراجعه کنیم. شرایطی مانند:
- طول کشیدن تب بیش از 4 روز
- عدم بهبودی علائم سرماخوردگی و حتی تشدید آنها
- هرگونه مشکل در تنفس و یا تنفس سریع
- علائم بسیار شدید
- کم آبی بدن
- بیش از 10 روز از شروع بیماری گذشته و بهبودی حاصل نشده باشد.
کلام پایانی و جمع بندی
سرماخوردگی به عنوان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ویروسی در سراسر جهان علائم بسیار گوناگونی دارد. این بیماری هیچگونه واکسن و یا داروی قطعی نداشته و از اینرو به جای درمان، استفاده از روش‌های پیشگیری از سرماخوردگی توصیه می‌شود. نشانه‌های اولیه سرماخوردگی معمولا گلودرد، آبریزش بینی و سرفه است و با درمان‌های خانگی بهبود می‌یابند. البته گاهی اوقات این علائم با علائم بیماری‌های دیگری نظیر آنفولانزا، حساسیت فصلی، کرونا و… اشتباه می‌شوند و یا درمان‌های خانگی موثر موقع نمی‌شوند. در چنین مواقعی مراجعه به پزشک گوش، حلق و بینی الزامیست.
