با پیشرفت چشمگیر علوم تجربی و پزشکی در سده‌های اخیر و پشت سر گذاشتن پاندمی‌های عجیب و مرگبار، انسان دریافت که برای خلاصی از این همه مرگ و میر و کاهش احتمال مرگ نوزادان متولد شده بر اثر بیماری‌های عفونی، اجرای برنامه واکسیناسیون ضروریست.آنفولانزا نوعی عفونت ویروسی است که به سرعت در میان افراد پخش می‌شود؛ از اینرو به طور کلی دریافت واکسن آنفولانزا در کودکان بالای شش ماه توصیه می‌شود. اما آیا این واکسن‌ها خالی از عوارض اند؟ عوارض واکسن آنفولانزا در کودکان شامل چیست؟ دوز و دفعات تزریق واکسن آنفولانزا برای کودکان چگونه است؟ چه کودکانی منع دریافت واکسن را دارند؟ در این بخش از مجله دراکت به هر آنچه که باید در مورد واکسن آنفولانزای کودکان بدانید، خواهیم پرداخت!
آیا واکسن آنفولانزا در کودکان لازم است؟
بله؛ سیستم ایمنی بدن کودکان خردسال به نحوی سازماندهی شده که نسبت به بزرگسالان، در برابر عوامل بیماری زا آسیب پذیری بیشتری دارند. یک عفونت ساده که یک فرد بزرگسال را نهایتا چند روز درگیر نموده و سپس کاملا بهبود می‌یابد، می‌تواند با بروز در کودکان منجر به مشکلات عدیده‌ای شود. به همین دلیل با وجود عوارض واکسن آنفولانزا در کودکان، همچنان مزیت‌های تزریق این واکسن بیشتر بوده و برای تمامی کودکان زیر 2 و 5 سال توصیه می‌شود. تزریق واکسن آنفولانزای کودکان هم احتمال بستری شدن‌های مرتبط با این بیماری را کاهش داده و هم خطر ابتلا به عوارض جدی آنفولانزا، خصوصا در کودکان زیر 5 سال را کاهش می‌دهد.
تزریق واکسن آنفولانزا در کودکان
برودت هوا و شیوع بیماری‌هایی نظیر سرماخوردگی و آنفولانزا، دغدغه والدین برای مراقبت از کودکان را افزایش می‌دهد. ابتلای کودک به هر یک از این بیماری‌ها علاوه بر مشکلات سلامتی که برای وی ایجاد می‌کند، وی را از تحصیل و رفتن به مدرسه باز می‌دارد. از اینرو معمولا والدین تمایل دارند برای اینکه از این مشکلات پیشگیری کنند، کودک خود را واکسینه کنند. اما باید بدانید تزریق واکسن آنفولانزا برای هر کودکی ضروری نیست! اگر فرزندتان از لحاظ جسمی سالم بوده و مبتلا به بیماری خاصی نیست، بهتر است با آموزش نکات بهداشتی به وی او را در مقابل آنفولانزا مصون سازید. بهتر است تشخیص ضرورت تزریق واکسن آنفولانزا را به پزشک بسپارید!
چه زمانی نیاز به تزریق واکسن آنفولانزا برای کودکان است؟
زمانی که هوا کم کم رو به سردی می‌رود، عاملان بیماری‌های عفونی واگیر سر و کله شان پیدا می‌شود. آنفولانزا هم نوعی عفونت ویروسی است که عاملان آن (ویروس آنفولانزای نوع A و B) در شرایط سردی و رطوبت هوا بیشتر زنده می‌ماند. لذا توصیه می‌شود قبل از شیوع این بیماری، گروه‌های حساس از جمله کودکان را در برابر آنفولانزا واکسینه کنید. در کشور ما بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفولانزا برای کودکان از 10 شهریور الی 10 آبان است. با این حال اگر به هر دلیلی امکان تزریق واکسن آنفولانزا برای کودکتان میسر نبود، می‌توانید پس از گذشت این بازه زمانی نیز اقدام کنید.
آیا تزریق واکسن آنفولانزا برای همه کودکان لازم است؟
ضرورت تزریق واکسن آنفولانزا با توجه به محدودیت‌ها و نوع واکسن‌های موجود در بازار تعیین می‌شود. اصولا متخصصین دریافت واکسن آنفولانزا برای کودکان بالای شش ماه را توصیه می‌کنند اما گاهی اوقات به دلیل محدودیت در تعداد واکسن‌های موجود، گروه‌های دیگری برای دریافت واکسن در اولویت قرار می‌گیرند؛ کودکانی با شرایطی همچون:
- مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مثل بیماری‌های قلبی، تنفسی
- چاقی بیش از حد
- مبتلا به دیابت
- مصرف مداوم آسپرین
- مبتلا به درگیری‌های مزمن ریه
همچنین در صورتی که علاوه بر کودک خردسال خود فرزند کوچکتر از شش ماه دیگری دارید، توصیه می‌شود با واکسینه نمودن فرزند بزرگتر به محافظت از نوزاد خود کمک کنید؛ چرا که امکان واکسینه کردن کودکان زیر 6 ماه وجود نداشته و آنفولانزا در نوزادان با خطرات بیشتری همراه است.
واکسن آنفولانزا برای کودکان به چه صورت و در چه دوزی تزریق می‌شود؟
این واکسن با برندهای مختلف و شکل‌های متفاوتی در داروخانه‌ها موجود است اما تمامی آنها از شرایط لازم برخوردار نمی‌باشند. واکسن آنفولانزا باید از مجوز سازمان غذا و دارو برخوردار بوده و از داروخانه‌های معتبری همچون دراکت تهیه شده باشد. در واقع اصالت داروهایی همچون واکسن از این جهت حائز اهمیت است که سلامت افراد وسیله‌ای برای سودجویی عده‌ای متقلب نباشد. پس از تهیه واکسن معتبر میزان دوز تزریقی به شکل زیر تعیین می‌شود:
- برای کودکان 6 ماه تا 3 سال: 0.25 سی سی (نصف واکسن)
- برای کودکان 3 سال و بالاتر: 0.5 سی سی (واکسن کامل)
واکسن به روش عضلانی و بسته به سن کودک در محل‌های جداگانه‌ای تزریق می‌شود. در شیرخواران و بچه‌های کوچک در قسمت قدامی خارجی ران و در بچه‌های بزرگتر عضله دلتوئید (بازوها) محل مناسبی برای تزریق هستند.
دفعات تکرار تزریق واکسن آنفولانزا در کودکان
تعداد دوزهای یادآور واکسن آنفولانزا به سن و سال کودک وابسته است. در واقع اگر
- کودک بیشتر از 9 سال داشته باشد: تنها یک بار تزریق واکسن آنفولانزا در سال کافیست.
- کودک کوچکتر از 9 سال باشد: اگر برای اولین بار است که واکسن آنفولانزا دریافت می‌کند، باید 2 دوز واکسن را با فاصله حداقل یک ماه دریافت کند اما اگر سابقا حداقل 2 دوز واکسن آنفولانزا دریافت کرده است، دریافت تنها یک دوز واکسن آنفولانزای کودکان کفایت می‌کند.
چند نوع واکسن آنفولانزا برای کودکان وجود دارد؟
دو نوع واکسن آنفولانزا برای کودکان وجود دارد:
- واکسن تزریقی: این نوع واکسن که همان آمپول آنفولانزای سنتی است، حاوی ویروس‌های غیر فعال آنفولانزاست که از طریق تزریق وارد بدن کودک می‌شود. این نوع واکسن برای کودکان بالای 6 ماه قابل تزریق می‌باشد.
- واکسن استنشاقی: این نوع واکسن که حاوی ویروس زنده ضعیف شده است، به نام “فلومیت” شهرت دارد. از آنجا که محتویات واکسن استنشاقی شامل ویروس زنده است تنها برای کودکان سالم بزرگتر از 2 سال قابل استفاده است. این واکسن در قالب اسپری بینی عرضه شده و استفاده آسانتری دارند.
لازم به ذکر است هر دوی واکسن‌های آنفولانزای کودکان چهار ظرفیتی هستند؛ یعنی از کودکان در برابر چهار گونه از ویروس‌های آنفولانزا، بخصوص ویروس‌های آنفولانزای فصلی، محافظت می‌کنند. همچنین این واکسن‌ها معمولا موجب بروز بیماری در بدن کودک نمی‌شوند.
آیا می‌توان به جای واکسن تزریقی، واکسن استنشاقی را زد؟
خیر؛ تا دهه‌های پیش اثرگذاری هردو واکسن‌های آنفولانزای کودکان یکسان در نظر گرفته می‌شد و حتی گاها واکسن استنشاقی به واکسن تزریقی ترجیح داده می‌شد اما پس از تحقیقات صورت گرفته در دهه‌های اخیر معلوم شد که واکسن استنشاقی آنفولانزا طی سه سال متوالی قادر به مصون سازی افراد واکسینه شده در برابر آنفولانزا نگردید؛ از اینرو برتری واکسن استنشاقی بر واکسن تزریقی تکذیب گردید.
عوارض واکسن آنفولانزا برای کودکان چیست؟
واکسن‌های آنفولانزای کودکان با وجود ایمن سازی بدن کودک در برابر این عفونت مسری، عوارضی هم در پی خواهند داشت که این عوارض جانبی بسته به نوع واکسن و محتویات آن متفاوت است. مثلاً واکسن تزریقی که حاوی ویروس‌های غیر فعال است، می‌تواند در محل تزریق موجب بروز واکنش‌های موضعی از قبیل درد، قرمزی، خارش یا تورم شود. البته در برخی موارد نادر بروز تب یا بدن درد خفیف نیز دور از انتظار نیست.
واکسن استنشاقی موجب ایجاد عوارض جانبی دیگری می‌شود.محتویات این واکسن شامل ویروس ضعیف شده است و به همین دلیل عوارض جانبی آن قدری شدیدتر است. آبریزش بینی، خس خس سینه، گلودرد، استفراغ و بدن درد از جمله عوارض این واکسن در کودکان است.
چه کودکانی نباید واکسن آنفولانزا را دریافت کنند؟
دریافت واکسن آنفولانزا برای کودکان دارای شرایط زیر ممنوع است:
- کودکان کوچکتر از شش ماه
- کودکان با سابقه حساسیت به تخم مرغ
- سابقه آلرژی شدید به واکسن آنفولانزا در نوبت‌های قبلی
- حال جسمی نامساعد کودک و یا تب خفیف وی: در این مورد باید حتما با پزشک مشورت نمایید که آیا برای تزریق واکسن باید تا بهبودی کامل کودک صبر کرد یا خیر.
جمع بندی
واکسن آنفولانزا برای کودکان عمدتا ضروری ندارد مگر اینکه با تشخیص پزشک، کودک مورد نظر واجد شرایط دریافت واکسن آنفولانزا باشد. ضعف سیستم ایمنی، بیماری‌های زمینه ای، چاقی و داشتن خواهر یا برادر کوچکتر از شش ماه از جمله شرایط دریافت واکسن آنفولانزا در کودکان است. با آن‌که واکسن‌های آنفولانزا عاری از عوارض نیستند، اما مزایای آنها به قدری چشمگیر است که تزریق آنها اولویت دارد. عوارض واکسن آنفولانزا در کودکان مرتبط به نوع آن است، اما معمولا به شکل خفیف بروز می‌کند.
