تولد فرزند یکی از هیجان انگیزترین و بهترین اتفاقاتی است که می‌تواند در زندگی هر زوجی رخ دهد. این اتفاق باید با مقدمات بسیاری همراه باشد از جمله آمادگی مالی، عاطفی و روانی زوجین برای پذیرش یک عضو جدید در خانواده اما گاهی اوقات فراهم آوردن این مقدمات برای زوجین مشکل است؛ از اینرو بسیاری از زن و شوهرهای جوان اقدام به جلوگیری از بارداری می‌کنند. روشهای پیشگیری از بارداری بسیار متنوع است، این شرایط شما و همسرتان است که تعیین می‌کند کدام روش نسبت به بقیه برایتان در ارجحیت است. اما درصد اثر بخشی هر یک از روشهای پیشگیری از بارداری چقدر است؟ کم عارضه‌ترین روش کدام است؟ چگونه می‌توان در دوره شیردهی از حاملگی جلوگیری کرد؟ اینها سوالاتی است که در انتهای این بلاگ از داروخانه آنلاین دراکت به پاسخ آنها دست خواهید یافت!
روشهای طبیعی پیشگیری از بارداری
روشهای طبیعی که در میان افراد عامه به روش سنتی مشهور است، روش‌هایی ارزان و کم خطر هستند. این روش‌ها نیازی به هیچگونه ابزار یا دارویی ندارند و همیشه قابل اجرا هستند. این روش‌ها عبارتند از:
بیرون کشیدن به موقع آلت
در این روش که جماع منقطع نیز نامیده می‌شود، مرد به هنگام انزال آلت خود را از واژن بیرون می‌کشد تا تخلیه منی در مهبل صورت نگیرد. با این کار اسپرمی وارد بدن نمی‌شود تا با تخمک لقاح صورت بگیرد. مطابق تحقیقات سازمان خدمات کنترل جمعیت آمریکا، سالانه بین 100 نفر خانمی که از این روش استفاده می‌کنند، حدود 20 نفر از آنها حامله می‌شوند (میزان اثر بخشی روش سنتی 80 درصد است). بنابراین ریسک این روش بالاست؛ چرا که بعضا ممکن است دخول هم صورت نگیرد اما به دلیل اسپرم‌هایی که از انزال قبلی در لوله اسپرم بر وجود دارد حاملگی رخ دهد. از اینرو توصیه می‌شود آقا پیش از نزدیکی ادرار کند تا اگر اسپرمی از انزال‌های قبلی در مجاری ادرار باقی مانده تخلیه شود.
روش سنتی کم خطرترین روش پیشگیری از بارداری است اما بیشتر مسولیت آن بر عهده آقاست و عملا خانم در آن نقشی ندارد. مرد باید با دقت و سرعت بالایی انزال خود را خارج از رحم انجام دهد تا بارداری صورت نگیرد.
عدم برقراری رابطه جنسی
کاملا بدیهی است که اگر نزدیکی صورت نگیرد، هیچ نگرانی بابت باردار شدن وجود ندارد!
مصرف غذاهای سنتی
از قدیم الایام بزرگترها به زنانی که دچار عقب افتادگی در پریود شده بودند و یا ترس از بارداری داشتند، مصرف دمنوش زعفران را توصیه می‌کردند. علاوه بر زعفران مصرف میوه‌های خشک مانند انجیر، زردآلو و پاپایا برای جلوگیری از بارداری توصیه می‌شود.
ابزارهای پیشگیری از بارداری
ابزارهایی در داروخانه‌ها یافت می‌شوند که برای پیشگیری از بارداری بسیار موثرند. کارکرد این ابزارها به گونه‌ای است که همانند سدی در مقابل اسپرم بوده و جلوی حرکت اسپرم به سمت تخمک و لقاح را می‌گیرند. به همین دلیل این ابزارها به روشهای سدی جلوگیری از بارداری نیز معروف اند. ابزارهای پیشگیری از بارداری عبارتند از:
کاندوم مردانه
یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین روشهای جلوگیری از بارداری استفاده از کاندوم مردانه است. کاندوم که ابزاری از جنس لاتکس است، پیش از نزدیکی روی آلت مرد قرار گرفته و از ورود اسپرم به داخل رحم جلوگیری می‌کند. استفاده از کاندوم غیر از پیشگیری از بارداری مزایای دیگری هم دارد؛ مثلا اینکه مانع از انتقال بیماری‌های مقاربتی نظیر ایدز و هرپس تناسلی شده و با قیمتی ارزان در دسترس است. جنس کاندوم‌ها معمولا پلییورتن یا لاتکس است که اگر به آنها حساسیت نداشته باشید، از بسیاری از روشهای هورمونی و دارویی برای پیشگیری از بارداری بهتر بوده و حدود 80 درصد اثربخشی دارد. البته نحوه استفاده از کاندوم نیز در میزان اثر بخشی آن اثرگذار است. حتما به هنگام خرید کاندوم به نکات زیر توجه داشته باشید:
- اندازه مناسبی را انتخاب کنید.
- از یک کاندوم بیش از یکبار استفاده نکنید.
- کاندوم را در حالت نعوظ روی آلت کشیده و نوک آن را فشار دهید تا هوا گیری شود.
- مراقب پارگی کاندوم حین رابطه جنسی باشید!
کاندوم زنانه
این کاندوم که از جنس پلییورتن می‌باشد، عملکردی همانند کاندوم مردانه داشته و حدود 70 درصد موثر موثر است. کاندوم زنانه پیش از شروع رابطه جنسی داخل واژن جاگذاری شده و با دو حلقه‌ی آن سر جای خود ثابت می‌ماند؛ یکی از حلقه‌های آن پشت لگن خاصره قرار گرفته و حلقه دیگر بیرون مهبل باقی می‌ماند. کاندوم زنانه به راحتی از داروخانه‌های حضوری و آنلاین مثل دراکت قابل تهیه بوده و می‌توان از آن به تنهایی یا در کنار ابزارهای دیگر پیشگیری استفاده نمود.
اسفنج
اسفنج ضد بارداری که در عمق واژن قرار می‌گیرد، از جنس پلی اورتان و حاوی اسپرم کش است. این ابزار به راحتی و بدون نسخه از داروخانه‌ها قابل تهیه است و تاثیر آن چیزی حدود 76 تا 88 درصد می‌باشد. اسفنج بر خلاف کاندوم قابل احساس شدن توسط آقا یا خانم نبوده و در دوران بارداری و شیردهی یکی از بهترین روش‌ها برای پیشگیری است. البته این روش معایبی هم دارد؛ از جمله اینکه:
- با این روش قدرت مراقبت در برابر بیماری‌های مقاربتی وجود ندارد.
- امکان بروز حساسیت‌های واژینال یا دشواری در جا انداختن اسفنج در دفعات اول وجود دارد.
- احتمال خشکی واژن بر اثر استفاده از اسفنج ضد بارداری بالا می‌رود.
دیافراگم
یکی دیگر از روشهای پیشگیری که باید چند ساعت پیش از رابطه در واژن قرار گرفته و 24 ساعت پس از اتمام رابطه خارج شود. این ابزار نیم دایره مانند یکی از بهترین راه‌های جلوگیری از بارداری، بخصوص بارداری بعد از رابطه بدون قرص است اما نقش محافظتی در مقابل بیماری‌های مقاربتی را ندارد. دیافراگم به تنهایی حدود 77 تا 83 درصدموثر است اما اگر به همراه اسپرم کش استفاده شود، تاثیر آن به 90 درصد نیز خواهد رسید!
کلاهک دهانه‌ی رحم
این کلاهک نوعی کاپ نرم است که شکلی شبیه به انگشتان دارد. این وسیله قبل از نزدیکی باید داخل واژن شده و حدود یک سوم از آن با ماده اسپرم کش پر شده باشد. مطابق آمارها، تاثیر کلاهک دهانه رحم در جلوگیری از بارداری حدود 88 درصد است و این ابزار هیچگونه تاثیری در جلوگیری از انتقال بیماری‌های جنسی نخواهد داشت.
تزریق
اگر به دنبال روش پیشگیری از بارداری با درصد خطای پایین هستید، تزریق آمپول دپوپروورا به شما توصیه می‌شود. این آمپول نوعی داروی هورمونی است که به صورت وریدی به بدن تزریق شده و تا سه ماه تاثیر ضد بارداری دارد. آمپول دپوپروورا (DMPA) حاوی مقادیر زیادی استروژن است که تزریق آن تا 94% از بارداری جلوگیری می کند. لکه بینی یکی از عوارض ناشی از تزریق این داروست که قابل جبران می‌باشد. دقت داشته باشید تزریق آمپول ضد بارداری فقط با تجویز پزشک و توسط وی صورت گرفته و در طول سال فقط 4 بار امکان تزریق وجود دارد.
انواع داروهای جلوگیری از بارداری
این روش‌ها بر خلاف ابزارهای پیشگیری از بارداری که به آسانی در دسترس عموم قرار دارند، باید توسط پزشک متخصص توصیه شوند. انواع داروهای جلوگیری از بارداری عبارتند از:
ابزار درون زهدانی (IUD)
IUD نوعی ابزار T شکل است که توسط پزشک درون رحم زن جایگذاری شده و تا زمانی که فرد نخواهد باردار شود، در رحم باقی می‌ماند. نحوه عملکرد IUD بسته به نوع آن متفاوت است:
آی یو دی مسی
این نوع آی یو دی با آزاد کردن مس از خود اسپرم‌ها را از بین برده و تا 10 سال موثر است.
آی یو دی هورمونی
حاوی مقادیر بالایی پروژسترون است که با ضخیم نمودن دهانه رحم مانع از ورود اسپرم به رحم می‌شود. از هر 100 خانمی که از IUD استفاده می‌کنند، فقط یکی از آنها باردار می‌شود. این یعنی IUD یکی از موثرترین روشهای پیشگیری از بارداری است اما طبیعتا استفاده از این روش عوارضی هم با خود دارد. عوارضی مانند: قاعدگی دردناک، بی‌نظمی در پریودی و لکه بینی در فاصله بین دو پریود.
قرص ضد بارداری
قرص‌های ضد بارداری با ایجاد تغییر در سطح هورمون‌های جنسی از آزاد سازی تخمک و بارداری جلوگیری می‌کنند. مشهورترین قرص ضد بارداری قرص ال دی است که در صورت استفاده منظم، حدود 95 تا 99 درصد مانع بارداری می‌شود. قرص‌های ضد بارداری به دو شکل وجود دارند:
قرص های ترکیبی حاوی استروژن و پروژسترون
برای جلوگیری از بارداری باید اینگونه قرص‌ها روزانه مصرف شوند. قرص‌های ترکیبی ضد بارداری حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد موثر بوده و مانع عادات ماهیانه خانم‌ها نمی‌شود.
مینی پیل‌ها حاوی پروژسترون
مصرف این قرص‌ها سر تاریخ و ساعت معین از حساسیت بیشتری نسبت به قرص‌های ترکیبی برخوردار بوده و بعضاً ممکن است باعث ایجاد بی‌نظمی در روند پریود شود.
چسب ضد بارداری
برچسب ضد بارداری باید به درستی استفاده شود تا اثرگذاری خود را نشان دهد. هر برچسب باید به مدت سه هفته روی بدن قرار بگیرد و فقط یک هفته قبل از پریود شدن باید از روی بدن برداشته شود. چسب ضد بارداری را می‌توان در نقاط مختلف بدن همچون کمر، باسن، شکم یا بالای بازو استفاده کرد.
حلقه‌ی واژن
حلقه واژن از جنس پلاستیک و کاملا انعطاف پذیر ساخته شده که امکان قرار گرفتن در واژن به راحتی فراهم شود. این حلقه با ترشح دوز پایینی از هورمون‌های جنسی ( استروژن و پروژسترون) مانع از تخمک گذاری و در نتیجه بارداری می‌شود. این وسیله پیشگیری حدودا ۹۹ درصد موثر است.
ایمپلنت
ایمپلنت نوعی میله با هسته پروژسترون است که در زیر پوست بازوی بانوان قرار می‌گیرد. این میله تا ۴ سال می‌تواند زیر پوست باقی مانده و از بارداری جلوگیری کند. ایمپلنت فقط ۱ درصد خطا داشته و بلافاصله پس از خروج از بدن، امکان بارداری را به فرد می‌دهد.
قرص اضطراری
اگر رابطه جنسی پر خطری را پشت سر گذاشته اید، قرص اضطراری موثرترین روش برای پیشگیری از بارداری محسوب می‌شود. این قرص بعد از دخول مانع از تشکیل نطفه و بارداری می‌شود.
روشهای دائمی پیشگیری از بارداری
راه‌های متعددی برای پیشگیری از بارداری وجود دارد که برخی از آنها ضریب خطای بسیار کمی هم دارند، با این حال برخی زوجین ترجیح می‌دهند با عقیم سازی خود تا پایان عمر بچه دار نشوند. روشهای دائمی پیشگیری از بارداری عبارتند از:
- بستن لوله‌های رحم: برای بستن لوله‌های رحم جراح اقدام به بریدن، سوزندان یا مسدود نمودن آنها می‌کند تا از بارداری زن جلوگیری شود.
- ایمپلنت لوله‌های رحم: در این روش یک سیم در لوله‌های رحم قرار می‌دهند. به مرور زمان و حداکثر پس از گذشت سه ماه، بافت دور سیم به قدری رشد می‌کند که لوله‌های رحم مسدود می‌شوند.
- وازکتومی: این عمل به منظور عقیم سازی مردان صورت می‌گیرد. برای واکتوزمی لوله‌هایی که اسپرم از طریق آنها به مرحله انزال می‌رسد، بسته می‌شوند.
باورهای اشتباه درمورد پیشگیری از بارداری
تصورات اشتباهی درباره پیشگیری از بارداری در میان عامه مردم رایج شده که با پیشرفت علم، غلط بودن آنها اثبات شده است؛ باورهایی مثل:
- ادرار کردن بعد از رابطه جنسی مانع بارداری می‌شود: حمام یا ادرار بعد از سکس، ابدا به معنای تخلیه اسپرم‌ها از بدن و عدم بارداری نیست.
- در دوره پریود حاملگی اتفاق نمی‌افتد: این هم یکی دیگر از تصورات اشتباه شایع است. با اینکه قدرت باروری طی روزهای اولیه دوران قاعدگی کاهش می‌یابد اما اسپرم می‌تواند تا چند روز در بدن زن زنده باقی مانده و با افزایش قدرت باروری، موجب حاملگی شود.
- شیردهی از بارداری مجدد جلوگیری می‌کند: واقعیت این است با اینکه احتمال بارداری در دوران شیردهی کاهش پیدا می‌کند اما به صفر نمی‌رسد.
- سکس بدون دخول خطر بارداری را به دنبال ندارد: این تصور به کلی اشتباه است! برای بارداری حتما نیازی به دخول نیست بلکه مایعی که پیش از انزال از آقایان خارج می‌شود، حاوی مقداری اسپرم است. این مایع که پیش آب نام دارد، با ورود به واژن می‌تواند موجب حاملگی شود.
پیشگیری از بارداری در دوران شیردهی
تغییرات هورمونی که بر اثر شیردهی در بدن مادر رخ می‌دهد، قدرت باروری را تا مقدار زیادی کاهش می‌دهد اما به صفر نمی‌رساند. این یعنی شیردهی روش مطمئنی برای جلوگیری از بارداری نیست و باید هنگام آمیزش جنسی از وسایل پیشگیری استفاده نمود، بخصوص بعد از ۶ ماهگی کودک که سطح برخی هورمون‌ها به حالت نرمال باز می‌گردد. بهتر است تا ۶ هفته اول بعد از زایمان از کاندوم استفاده نموده و بعد از آن می‌توانید روشهای مختلف دیگری مثل قرص، دیافراگم، ایمپلنت، قرص یا تزریق را به راهکارهای خود اضافه کنید.
چه زمانی به پزشک زنان مراجعه کنیم؟
بدن افراد، شرایط جسمانی، حساسیت‌ها و برخی پارامترهای دیگر همگی در انتخاب روش مناسب پیشگیری از بارداری موثرند؛ لذا توصیه می‌شود برای انتخاب بهترین روش جلوگیری، از پزشک متخصص کمک بگیرید. البته شایان ذکر است که به کارگیری بسیاری از روش‌ها مثل قرص ضد بارداری، IUD، تزریق و…. تنها با تجویز پزشک امکان پذیر است.
کلام آخر
پیشگیری از بارداری یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های زوجینی است که به هر دلیلی آمادگی و علاقه کافی برای فرزند آوری ندارند. امروزه به لطف پیشرفت علم پزشکی، روشهای پیشگیری از بارداری زیادی وجود دارند که اکثرا درصد خطای کمی دارند. قرص‌های ضد بارداری، دیافراگم، اسپرم کش، کاندوم‌های زنانه و مردانه و اسفنج تنها بخش کوچکی از این روش‌ها هستند که در این بلاگ مفصل از آنها صحبت شد. همچنین همان طور که می‌دانید، سلامت جنسی یکی از مهم‌ترین ابعاد سلامتی انسان‌هاست که بر کیفیت رابطه زناشویی نیز اثرگذار است. با به کارگیری برخی از این روشهای جلوگیری از بارداری می‌توان حتی از انتقال بیماری‌های مقاربتی نیز پیشگیری کرد که در حفظ و ارتقاء سلامت جنسی شما و همسرتان موثر است.
