اسید فولیک چیست؟ یکی از مکمل های بسیار مفید در دوران بارداری، اسید فولیک یا ویتامین B9 است. این ویتامین باید قبل از بارداری و در حین و بعد از آن مصرف شود، زیرا برای سلامت مادر و جنین اهمیت زیادی دارد. اسید فولیک یکی از ویتامین های گروه b بوده و جزو گروه محلول در آب به شمار می رود. به این صورت که باید از طریق مواد غذایی تأمین و بدن قادر به تولید آن نیست. انواع سبزیجات برگ سبز اعم از اسفناج، کلم بروکلی و کاهو، مارچوبه، انواع میوه ها از جمله موز، لیمو و …، قارچ، گوشت قرمز و جگر از مواد غذایی هستند که مقدار زیادی از این ویتامین را در خود دارند.
کمبود این ویتامین در دوران بارداری عوارض غیر قابل جبرانی مانند سقط جنین و یا نقص های مادرزادی را به همراه دارد. معمولاً این نواقص در ستون فقرات نوزاد بروز می کند. در بزرگسالات احتمال بروز انواع بیماری ها مانند: سرطان های روده بزرگ، دهانه رحم و … را بالا می برد. همچنین ممکن است باعث بیماری های قلبی و مغزی در افراد شود.
فواید مصرف اسید فولیک
اسید فولیک نیز مانند سایر ویتامین هایی که برای بالا بردن سلامت عمومی بدن و … نیاز هستند، باید مورد استفاده قرار گیرند. این فواید عبارت اند از:
جلوگیری از ناهنجاری های عصبی
همانطور که گفتیم مصرف این ویتامین باید قبل از بارداری شروع و تا بعد از زایمان ادامه پیدا کند؛ زیرا اسید فولیک برای پیشگیری از بروز نارسایی‌های مغزی، اختلالاتی در نخاع و ستون فقرات جنین مهم است. معمولاً توصیه می شود خانم هایی که قصد بارداری دارند و یا در شرایط باردار شدن هستند، برای جلوگیری از بروز ناهنجاری های عصبی و نخاعی، مصرف روزانه اسید فولیک را آغاز نمایند. معمولاً مواد غذایی حاوی میزان مورد نیاز این ویتامین هستند، ولی می توان در کنار آن ها از قرص ویتامین b9 و یا مکمل هایی که حاوی دوز مناسب این ترکیب هستند، استفاده کرد.
پیشگیری از بروز انواع سرطان ها
کمبود اسید فولیک در بدن، باعث بروز انواع بیماری‌های خاص از جمله انواع سرطان‌ها می شود. سرطان پستان، سرطان روده، ریه و لوزالمعده با مصرف به اندازه این ویتامین کنترل می شوند. البته باید مصرف این ویتامین بر اساس نیاز بدن باشد، زیرا در افرادی که با این بیماری های دست و پنجه نرم می کنند، مازاد فولیک اسید ممکن است نتیجه معکوسی به دنبال داشته باشد.
اسید فولیک باعث کاهش هموسیستنین می شود
یکی دیگر از فواید ویتامین b9، کاهش مقدار هموسیستنین است. این عنصر التهاب آور بوده و در نتیجه احتمال بروز بیماری های قلبی عروقی را افزایش و سرعت پیشرفت آن ها از بیشتر می کند. هرچه بدن التهاب کمتری در سلول ها داشته باشد، این بیماری ها نیز کنترل می شود. ولی نمی توان به عنوان دارو برای درمان این چنین بیماری ها در نظر گرفت. اسید فولیک تنها عامل کنترل کننده برای کاهش احتمال بروز بیماری ها به شمار می رود.
از دیگر فواید مصرف ویتامین B9 می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کنترل مشکلات عصبی و روانی مانند آلزایمر، درد اعصاب، افسردگی، سندرم پای بی قرار
- مقابله با بیماری های مربوط به ناحیه چشم و گوش مانند کم شنوایی در اثر افزایش سن، کم بینایی
- مقابله با مشکلاتی مانند دردهای عضلانی، عفونت لثه ها، پوکی استخوان و بیماری های پوستی مانند پیسی
عوارض فولیک اسید
با توجه به فواید زیادی که مصرف اسید فولیک برای بدن دارد، مصرف بیش از حد نیاز این ویتامین نیز می تواند عوارضی را به همراه داشته باشد. همچنین نباید این دارو برای مدت طولانی مصرف شود. ویتامین ها از جمله مواد مغذی بسیار مفید و ضروری برای بدن هستند و به خودی خود هیچ عارضه ای را به دنبال ندارد. ولی مصرف بیش از حد آن ها ممکن است عارضه هایی را ایجاد کند.
یکی از بهترین راه حل ها برای کنترل عوارض، مصرف این قرص بر اساس تجویز پزشک می باشد. پزشک با بررسی آزمایش ها و در نظر گرفتن فاکتورهای مورد نیاز مانند سن، جنسیت، شرایطی که در آن قرار دارید و … دوز مناسب مصرف ویتامین را مشخص و توصیه می نماید. معمولاً بزرگسالان کمتر از 1000 میلی گرم در روز به این ماده نیاز دارند. در این صورت عارضه‌ای را تجربه نخواهید کرد. مصرف بیش از حد و به مدت طولانی ویتامین بی 9 عوارض زیر را به دنبال دارد:
- مشکلات گوارشی مانند گرفتگی شکم، اسهال، تهوع، گاز معده، مشکلات معده
- مشکلات پوستی مانند جوش های پوستی، واکنش های پوستی
- و مشکلات عصبی مانند آشفتگی، تغییر در رفتار، تحریک پذیری، تشنج، استرس و بی قراری
از طرفی مصرف بیش از حد این ویتامین می تواند باعث پوشاندن کمبود ویتامین بی 12 در بدن افراد شود. ویتامین بی 12 برای عملکرد سیستم عصبی بدن بسیار مفید است. ولی چون این ویتامین می تواند مشکلات مربوط به کم خونی را مرتفع نماید، کمبود ویتامین بی 12 مشخص نشده که می تواند باعث آسیب به سیستم عصبی شود. زیاد بودن ویتامین بی 9 باعث می شود تا این ویتامین به راحتی در جریان خون بدن وارد شود. در نتیجه می تواند باعث کاهش سیستم ایمنی بدن و نیز تأثیر منفی بر روی عملکرد مغز شود. البته همانطور که اشاره کردیم با اینکه این ویتامین می تواند جلوی بروز بسیاری از بیماری ها از جمله سرطان و بیماری های قلبی را بگیرد، ولی مصرف بیش از اندازه آن در زمان ابتلا به این مشکلات، ممکن است عارضه‌هایی را ایجاد کرده و سرعت پیشرفت بیماری را بالاتر ببرد.
کلام آخر
ویتامین B9 یکی از مهم ترین ویتامین هایی است که باید در دوران بارداری مصرف شود. با این حال این ماده مغذی برای بزرگسالان و همه افراد لازم و ضروری است. مصرف این ویتامین می تواند جلوی بروز بسیاری از بیماری های خاص از جمله سرطان را گرفته و از طرفی اختلالات عصبی و روانی و یا مشکلات در سیستم قلبی عروقی را کاهش دهد. ولی باید این نکته توجه شود که این دارو باید بر اساس نیاز بدن و نیز طبق تجویز پزشک انجام شود؛ زیرا مصرف بیش از حد آن می تواند عوارض غیر قابل جبرانی را به همراه داشته باشد. این ویتامین با اینکه جلوی بروز بیماری ها را می گیرد، ممکن است مصرف زیاد آن سرعت پیشرفت بیماری را افزایش دهد.
در نتیجه بهتر است قبل از شروع مصرف، از پزشک خود بخواهید میزان نیاز بدن و دوز مناسب دارو را تجویز نماید تا از عارضه‌های آن در امان باشید.
