پاییز و زمستان با تمامی قشنگی‌هایی که دارند، فصل ابتلا به بیماری‌های واگیر مانند آنفولانزاست. آنفولانزا که یک بیماری ویروسی نسبتا شایع است، می‌تواند هر گروه سنی را درگیر خود کند. فرد مبتلا به این بیماری دچار التهاب دستگاه تنفسی می‌شود و علائم زیادی مشابه سرماخوردگی تجربه می‌کند؛ البته آنفولانزا به کلی با سرماخوردگی متفاوت است.در ادامه این بلاگ به بررسی علائم آنفولانزا و شناخت سویه‌های مختلف آن خواهیم پرداخت. اینکه چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه شود و همچنین شیوه‌های مختلف درمان آنفولانزا، همگی در این بخش از مجله دراکت بررسی خواهند شد.
آنفولانزا چیست؟
آنفولانزا یا همان Grippe یک بیماری واگیردار است که در میان عموم مردم به نام “آنفولانزا” شناخته می‌شود. این بیماری از طریق ویروس‌های RNA به وجود آمده و تاکنون سویه‌های مختلفی از آن کشف شده است. آنفولانزا اولین بار در سال 1918 اپیدمی شد و دست کم جان 50 میلیون انسان را گرفت. این بیماری که در آن زمان بسیار مهلک و کشنده محسوب می‌شد، امروزه با در دسترس بودن واکسن آن به یکی از بیماری‌های ساده و معمول زمستان تبدیل شده است.
انواع ویروس آنفولانزا
هر موجود زنده‌ای برای بقا و حفظ جان خود، با تغییر شرایط محیطی خود را سازگار می‌کند و حتی گاهی اوقات این تغییرات ممکن است به تغییر شکل ظاهری موجود نیز منجر شود. در مورد موجودات ریزی همچون ویروس آنفولانزا هم همینطور است. این ویروس‌ها مدام در حال تغییر هستند؛ به همین دلیل است که هر ساله نوع جدیدی از واکسن آنفولانزا برای تزریق به بازار عرضه می‌شود. در واقع به دلیل تنوع گونه ویروس آنفولانزا، تزریق واکسن در سالهای قبل و یا یکبار ابتلا به این بیماری، شما را به طور دائم در برابر آن محافظت نمی‌کند. در ادامه به گونه‌های مختلف ویروس آنفولانزا اشاره خواهیم کرد:
-
ویروس بیماری آنفولانزا نوع A یا آنفولانزای فصلی
آنفولانزای نوع Aکه در سال 2009 میلادی ابتدا از کشور مکزیک شروع شد و سپس در تمامی دنیا منتشر شد، به آنفولانزای خوکی شهرت دارد. این ویروس علاوه بر انسانها پرندگان، خوک‌ها، اسب‌ها و دیگر حیوانات را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. این ویروس در زمان انتشار بسیار قدرتمند بود و توانست در مدت کوتاهی منجر به مرگ بیش از 3000 انسان شود؛ از اینرو با وجود آنکه چندین سال است که از این اپیدمی عبور کرده‌ایم اما همچنان در واکسن‌های آنفولانزایی که هر ساله به بازار عرضه می‌شود، ویروس آنفولانزای نوع A گنجانده می‌شود.
-
ویروس بیماری آنفولانزا نوع B
این ویروس همانند نوع A علائم شدیدی در بدن انسان ایجاد می‌کند با این تفاوت که علاوه بر ایجاد مشکلات تنفسی، منجر به اختلال در دستگاه گوارش می‌شود. گونه B ویروس آنفولانزا از لحاظ ژنتیکی بسیار پایدار است و بر خلاف گونه A مخزن حیوانی ندارد. شایان ذکر است این گونه همانند نوع A، افراد را بیشتر در فصل زمستان، خصوصا بهمن ماه درگیر خود می‌کنند.(اصطلاحا به آنها آنفولانزای فصلی می‌گویند.)
-
ویروس بیماری آنفولانزا نوع C
ویروس آنفولانزای نوع C نسبت به دو گونه بالا، شیوع کمتری داشته و علائم خفیف‌تری در بیمار ایجاد می‌کند. این گونه محدود به فصل زمستان نیست و می‌تواند در هر زمانی از سال افراد را بیمار کند. واکسن‌های آنفولانزایی که معمولا در اوایل فصل پاییز عرضه می‌شوند، حاوی ویروس بیماری آنفولانزا نوع C نیستند.
-
بیماری آنفولانزای مرغی
ویروس آنفولانزای مرغی یا همان H5N1 از جمله بیماری‌های عفونی است که پرندگان را تحت تاثیر قرار داده و به راحتی به انسان منتقل نمی‌شود؛ مگر در افرادی که به نحوی با مدفوع، بزاق، قفس و یا غذای پرندگان در ارتباط باشند. همچنین لمس اشیایی که توسط پرندگان مبتلا به آنفولانزای مرغی آلوده شده اند هم می‌تواند انسان را به این بیماری مبتلا کند. این بیماری منجر به بروز عفونت‌های بسیار شدیدی در انسان شده و مطابق تحقیقات صورت گرفته، حدود 60% افراد مبتلا را از بین می‌برد.
-
بیماری آنفولانزای اسپانیایی
ظهور بیماری آنفولانزای اسپانیایی که در سال 2018 رخ داد، یکی از قدرتمندترین و مرگبارترین پاندمی‌ها در سالهای اخیر بوده است. این بیماری توسط ویروس H1N1 ایجاد شده و بر خلاف سایر گونه‌های ویروس آنفولانزا، بیشتر جوانان را تحت تاثیر قرار داده و قربانی خود می‌کند.
علائم بیماری آنفولانزا
آنفولانزا بیماری است با نشانه‌های بسیار متنوع. این تنوع از آنجایی نشات می‌گیرد که ویروس‌های مختلفی باعث ایجاد این بیماری شده و هرکدام از آنها یک ارگان خاص از بدن را نسبت به باقی نواحی بدن بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهند. مثلا در فرد مبتلا به آنفولانزای نوع A ما شاهد علائمی همچون سرفه خشک، تب و لرز، بدن درد، بی‌اشتهایی و سردرد هستیم در حالیکه فرد با ابتلای به آنفولانزای نوع B، علاوه بر تجربه این علائم تنفسی، دچار اسهال و استفراغ نیز می‌شود که نشان دهنده هدف قرار گرفتن دستگاه گوارشی وی توسط ویروس است. با این حال یکسری نشانه‌های اولیه در اکثریت مبتلایان به آنفولانزا مشترک است که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
علائم اولیه آنفولانزا
آنفولانزا شروع بسیار طوفانی دارد. علائم این بیماری به سرعت نمایان شده و فقط 48 الی 72 ساعت زمان از برخورد با فرد مبتلا به آنفولانزا کافیست تا نشانه‌های این بیماری در شما آشکار شود. دردناک بودن تنفس اولین و شایع‌ترین نشانه ابتلا به آنفولانزاست؛ در واقع فرد با هر بار نفس کشیدن درد خفیفی را در کل بدن احساس می‌کند. همچنین احساس خستگی و ضعف مفرطی که با ابتلا به آنفولانزا به شما دست می‌دهد، غیر قابل وصف است. ممکن است به سختی از تختتان بیرون بیایید و یا انرژی لازم برای انجام ساده‌ترین کارهایتان را نداشته باشید.
علائم آنفولانزا در بزرگسالان
۱- تب: یکی از مهم‌ترین و معمول‌ترین نشانه ابتلا به آنفولانزا در بزرگسالان، تب بالای ۳۸ درجه است که معمولا بدون هیچگونه خطر جدی رفع می‌شود. در صورتیکه فرد بیمار هیچگونه بیماری زمینه‌ای دیگری نداشته باشد، تب جزو اولین علائمی است که با شروع به درمان آنفولانزا، برطرف می‌شود.
۲-بدن درد: قدرت هیچگونه کاری را ندارید؛ حتی کارهای معمول و ساده مثل راه رفتن! این می‌تواند یکی از علائم ابتلا به آنفولانزا و تفاوت آن با دیگر عفونت‌های ویروسی باشد. در واقع با ابتلا به آنفولانزا درد شدیدی بر شما غالب می‌شود؛ خصوصا در نواحی گردن، کمر، بازوها و پاها که راه رفتن و انجام کارهای معمول را برایتان دشوار می‌کند.
۳-سردرد و چشم دردهای ناگهانی: سردرد می‌تواند یکی از نشانه‌های اولیه ابتلا به آنفولانزا باشد که معمولا به دنبال آن تحریک چشم‌ها نیز پدیدار می‌شود. چشم‌های بیمار نسبت به محرک‌هایی همچون نور و صدا واکنش زیادی نشان می‌دهد و منجر به سردرد شدید وی می‌شود.
۴-سرفه‌های خشک و پی در پی: ویروس آنفولانزا دستگاه تنفسی را بیش از همه ارگان‌های بدن تحت تاثیر قرار می‌دهد. فرد معمولا تا دو هفته از سرفه‌های خشک و مداوم آزار می‌بیند؛ تا جایی که ممکن است در ناحیه قفسه سینه درد نسبتا زیادی را احساس کند و یا به سختی نفس بکشد. بهبودی این سرفه‌ها ممکن است تا مدت‌ها بعد از درمان این بیماری طول بکشد.
آنفولانزا در کودکان
در میان تمام گونه‌های ویروس آنفولانزا، کودکان بیشتر به نوع A و B مبتلا می‌شوند. این دسته از ویروس‌ها به سرعت در محیط‌هایی همچون مدرسه، زمین بازی و مراکز نگهداری کودکان تکثیر می‌شود و کودکان را آلوده می‌کند. تب ناگهانی بالای ۳۸ اولین نشانه ابتلای کودک شما به آنفولانزاست. گلودرد، سرخ شدن پوست صورت کودک و سرفه‌های خشک در کنار تب بالا، ما را به وجود ویروس آنفولانزا در بدن کودک مشکوک می‌کند. تب در کودکان نسبت به بزرگسالان بسیار خطرناک‌تر است و با درمان‌های خانگی نمی‌توان آنرا مداوا نمود؛ بنابراین ویزیت کودک مبتلا به این بیماری توسط پزشک ضرورت دارد. علاوه براین در نوزادان مبتلا به آنفولانزا علائم گوارشی نظیر اسهال و استفراغ مشاهده می‌شود.
بیشتر بخوانید: علائم آنفولانزا در کودکان و راه‌های پیشگیری از آن
راه های انتقال ویروس آنفولانزا
ویروس آنفولانزا سرعت رشد و تکثیر بالایی دارد و از طریق تماس با فرد آلوده، به سرعت منتقل می‌شود. حتی اگر فرد بیمار سطوح مشترکی را لمس کند که شما هم از آنها استفاده می‌کنید،( سطوحی مثل دستگیره در یا کیبورد) امکان ابتلای شما نیز به آنفولانزا وجود دارد؛ چرا که این ویروس می‌تواند ۲ الی ۸ ساعت بر روی این سطوح زنده بماند. همچنین توجه داشته باشید که با دست آلوده خود چشم‌ها و یا دهانتان را لمس نکنید. این راه سریع‌ترین روش ابتلای شما به عفونت ویروسی آنفولانزاست!
محققان دانشگاه آرهوس به این نتیجه رسیده‌اند که ویروس آنفولانزا با هوشمندی زیاد، در بدن مخفی می‌شود تا مکان مناسبی برای استقرار پیدا کند.
بیماری آنفولانزا چقدر طول می کشد؟
از زمانی که ویروس وارد بدن می‌شود تا هنگامی که اولین نشانه‌های ابتلا به آنفولانزا ظاهر شود، حدود ۱ تا ۴ روز طول می‌کشد. پس از ابتلا، بسته به اینکه از چه زمانی درمان آنفولانزا را آغاز کنید و یا شدت بیماری چقدر باشد، یک الی دو هفته زمان می‌برد تا به طور کامل بهبود پیدا کنید.البته ممکن است برخی علائم تا مدت‌ها پس از دفع ویروس از بدن، ادامه دار باشند؛ مثلا برگشتن بدن از احساس خستگی و کسالت ناشی از این بیماری به حالت عادی، ممکن است مدتی طول بکشد و یا سرفه‌های خشک، بسته به مقدار درگیری دستگاه تنفسی با عفونت ادامه دار باشد.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنفولانزا هستند؟
برخی از افراد به واسطه سن و سال خاص خود و یا شرایط سلامتی ویژه‌ای که دارند، بیش از سایرین باید از خود مراقبت کنند تا به آنفولانزا مبتلا نشوند؛ چرا که تبعات ناشی از ابتلا به آن در این افراد بیش از سایرین است. این افراد عبارتند از:
- سالمندان بالای ۶۵ سال
- افرادی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای از قبیل ناراحتی‌های قلبی، ریوی، کبدی، کلیوی یا عصبی می‌باشند.
- افراد با نقص سیستم ایمنی بدن
- زنان باردار و یا کسانی که بیش از دو هفته از تاریخ زایمان آنها نگذشته باشد
- افراد با اضافه وزن بسیار بالا ( دارای BMl ۴۰ و یا بالاتر)
- کودکان زیر ۵ سال، بخصوص زیر ۶ ماه
- افرادی که در مراکز جمعی مانند آسایشگاه‌ها زندگی می‌کنند؛ همچنین کارمندان این مراکز
- کودکان ۶ ماهه تا ۱۸ سالهای که به مدت طولانی از داروی آسپرین استفاده نموده‌اند
- افرادی که به هر دلیلی از کورتیکو استروئید یا داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی استفاده می‌کنند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند و یا به هر یک از بیماری‌های زیر مبتلا هستند، باید به محض ابتلا به هر نوع عفونت ویروسی از جمله آنفولانزا، به پزشک مراجعه نمایند.
- آسم
- بیماری قلبی
- ناراحتی ریوی
- بیماری کلیوی
- ناراحتی‌های کبد
- دیابت
- صرع
- کم خونی داسی شکل
- سکته مغزی
علاوه براین در صورتی که با استراحت در منزل و دریافت درمان‌های خانگی، علائمی مثل درد قفسه سینه، تب بالا، مخاط با رنگ غیر طبیعی، سرفه شدید و مکرر، درد در قفسه سینه و لرز شدید همچنان آزارتان می‌دهد ویزیت پزشک برای شما ضروری محسوب می‌شود.
درمان هایی برای علائم آنفولانزا
آنفولانزا یک عفونت ویروسی دردسر ساز است که با روش‌های مختلفی قابل درمان است. معمولا درمان این بیماری کار چندان پیچیده‌ای نیست و علائم آن با کمی استراحت در منزل و چندین روش خود درمانی بهبود می‌یابد اما در مواردی که بیماری پیشرفت زیادی کرده و یا با چندین روز خوددرمانی علائم همچنان به قوت خود باقی اند، مراجعه به پزشک و دریافت داروهای مخصوص برای درمان آنفولانزا ضروریست.
درمان آنفولانزا با دارو
از آنجایی که عامل این بیماری یک ویروس است، داروهای ضد میکروبی ( آنتی بیوتیک‌ها) برای درمان آن کاربردی نداشته و جز در موارد خاص تجویز نمی‌شوند. در واقع پزشک از داروهای ضد ویروسی برای درمان آنفولانزا استفاده می‌کند و فقط در صورتیکه این بیماری با یک بیماری میکروبی همراه شده باشد، اقدام به تجویز آنتی بیوتیک می‌نماید.برخی از داروهای ضد ویروسی پر کاربرد در درمان آنفولانزا عبارتند از: اکسپکتورانت، استامینوفن، ایبوپروفن، آسپرین و…
درمان خانگی آنفولانزا
درمان‌های خانگی همواره امن‌ترین روش‌ها برای درمان هر نوع بیماری به حساب می‌آیند. استراحت کافی اولین قدم برای خوددرمانی است. با استراحت کافی در منزل می‌توان هم به بدن فرصت لازم برای استراحت و تمرکز بر تقویت سیستم ایمنی را داده و هم خستگی و بی‌حالی ناشی از بیماری را جبران نمود. مصرف آب و مایعات قدم بعدی برای تسریع بهبودی است. مایعات کمک می‌کنند تا سیستم تنفسی ( گلو و بینی) مرطوب باقی مانده و ویروس سریع‌تر از طریق مخاط و خلط از بدن خارج شود. علاوه بر این‌ها غرغره محلول آب و نمک، بخور گرفتن، مصرف آب چغندر و مایعات گرم مانند سوپ و چای در بهبودی شما موثرند.
راه های پیشگیری از ابتلا به بیماری آنفولانزا
بیشتر عفونت‌های ویروسی همچون آنفولانزا به قدری خفیف هستند که با خود درمانی بهبود می‌یابند اما همیشه پیشگیری بهتر از درمان است! با رعایت نکات زیر می‌توانید از ابتلا به بیمازی آنفولانزا جلوگیری کنید:
- پوشاندن دهان و بینی بخصوص در فصول سرد سال
- حفظ فاصله با فرد مبتلا به بیماری
- تقویت سیستم ایمنی بدن با استراحت و خواب کافی
- استفاده از مواد غذایی مقوی سیستم ایمنی بدن در برنامه غذایی روزانه
- تزریق واکسن: دریافت واکسن آنفولانزای فصلی شما را در مقابل بسیاری از سویه‌های این ویروس ایمن می‌کند.
کلام پایانی و جمع بندی
آنفولانزا به جهت تنوع گونه‌ای که دارد، بیماری دردسر سازی است. این بیماری شروع ناگهانی داشته و به سرعت بین افراد یک جامعه پخش می‌شود. تنوع عاملین این بیماری موجب می‌شود تا علائم آنفولانزا از ناراحتی‌های تنفسی تا ناراحتی‌های گوارشی نظیر اسهال و استفراغ متغیر باشد. لازم به ذکر است این عفونت ویروسی در اکثر موارد با خود درمانی قابل بهبودی است اما گاهی اوقات برای درمان آنفولانزا باید به داروهای ضد ویروسی پناه برد که با تجویز پزشک قابل استفاده می‌باشند.
